حوزه به مطالعات تاریخی کم توجه است

رئیس مرکز تخصصی امامت و موسس مؤسسه البیان للتواصل و التأصیل گفت: حوزه به مطالعات تاریخ بی‌توجه است، زیرا آن را یقینی نمی‌داند؛ در حالی که قرآن و اهل بیت(ع) به مطالعات تاریخی توجه داشته‌اند و این بی‌مهری به تاریخ به ما ضربه زده است.

---

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس مرکز تخصصی امامت و موسس موسسه البیان التواصل و التاصیل در نشست علمی «مبانی، رویکردها و نوآوری‌های کلامی شهید صدر» گفت: شهید صدر از نوادر دوران معاصر است که حتی اندیشه‌های او در حوزه علمیه آن چنان که باید مورد اهتمام نیست.

وی یادآور شد: ایشان در آستانه بلوغ علمی به دست رژیم سفاک بعثی به شهادت رسیدند؛ بنده تردید ندارم اگر ایشان سال‌هایی می‌ماند و اندیشه می‌کرد و می‌نوشت امروز میراث گرانسنگ بیشتری در اختیار داشتیم.

موسس مؤسسه البیان للتواصل و التأصیل افزود: آغاز حرکت علمی او مواجهه با اندیشه و مکاتب رقیب است؛ ما بیشتر شهید صدرِ فقهی و اصولی را دیده‌ایم، ولی همه آثار اصلی ایشان ناظر به یک دغدغه و مسئله و بنیاد فکری در زمانه خود او بود. او در جریان مارکسیسم که بیشترین تلفات را از بدنه جوان شیعه گرفت و فاجعه بزرگ تاریخی است، ولی شهید صدر با فلسفتنا و اقتصادنا در برابر این جریان ایستاد. بدنه اصلی حزب بعث عمدتاً شیعه بودند و جریان تشیع در لبنان با وجود اندیشه مارکسیسم، نسل بزرگی از جوانان شیعه را جلب کرد که باید در جای خود بررسی  شود. همان طور که در ایران هم تلفات زیادی در میان جوانان سالم، پاک و باهوش از ما گرفت.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی امامت اظهار کرد: نهاد و بنیاد شهید صدر بر محور تفکر، بینش و اعتقادسازی بنا شده و اگر کسی می‌خواهد او را قرائت کند، باید به این عنصر توجه داشته باشد؛ هرجا صدر با یک مسئله اجتماعی و فکری برخورد می‌کند یا مسیر درس را عوض کرده و یا تعطیل می‌کند و به آن مسئله می‌پردازد؛ این نکته در طول زمان با حیات علمی او همراه است و خط فکری و مکتبی او قابل بررسی است.

موسس مؤسسه البیان للتواصل و التأصیل بیان کرد: شهید صدر دغدغه جدی در مورد امامت و ولایت داشته که در آثار مختلف او کاملاً روشن است. ایشان نظریه امامت را دنبال کرده گرچه نقدهایی هم بر آن وارد است؛ طرح کلی ایشان در نظریه امامت، تبیین امامت از درون اصل رسالت است. او تلاش کرد تا نشان دهد امامت رویه دوم رسالت است و بدون طرح امامت، فهم رسالت و بدون رسالت فهم امامت ممکن نیست. ایشان مسئله امامت را جدایی‌ناپذیر از رسالت می‌داند و کسی که فهم درستی از رسالت داشته باشد می‌تواند امامت را فهم کند؛ او معتقد است اگر کسی سیره و سخنان پیامبر(ص) را به صورت واقعی دنبال کند بی‌تردید حکم می‌کند، حتماً بعد از پیامبر(ص) طرح و فرایندی پیش‌بینی شده وجود داشت تا این رسالت به فرایند خود نزدیک شود و آن استمرار رسالت در نظام وصایت است.

استاد حوزه علمیه افزود: او کتاب «بحثٌ حول الولایه» را نوشت که شریعتی مقدمه آن را نقد کرد و وقتی این نقد به نجف رفت، وی هم پاسخی نوشت. فضا آن چنان به نفع شریعتی داغ بود که نزدیکان مرحوم صدر توصیه کردند که این کتاب (پاسخ به شریعتی) نباید در ایران چاپ شود، بنده معتقدم که اگر متن کتاب عبدالله فیاض، نقدهای صدر و نقد شریعتی بر بحث صدر در یکجا جمع شود گویای نظر دقیق صدر نسبت به مسئله امامت است. آیات غدیر از جمله ۶۷ مائده «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ» مؤید آن است که اگر رسالت پیامبر(ص) را می‌خواهیم باید امامت امام علی(ع) را هم داشته باشیم و بدون امامت، آن هم تمام نیست.

سبحانی با بیان اینکه صدر از شخصیت‌های نادر دوران معاصر است که به روش‌شناسی و متدلوژی توجه کرد، ادامه داد: در حوزه منطق استدلال، مرحوم صدر در عصر خود با دو منطق حاکم مواجه بود؛ یکی منطق ارسطویی و دیگری منطق تجربی پوزیتیویستی؛ او معتقد است که ارسطو برای صورت منطق ارائه داد، ولی در مورد ماده چنین چیزی نیست. ارسطو خواست در برهان و جدل به چگونگی بحث یقین بپردازد، ولی صدر منطق ارسطو را نقد و روش و شیوه او در تبیین استدلال ناکافی می‌داند و نام این منطق را منطق توالد ذاتی می‌داند که مبنای آن قطع اصولی است.