استراتژی به معنای برنامهها و برنامههایی است که برای پرداختن به وضعیت خاصی ارائه میشود و مربوط به یک حوزه دانش بدون حوزه دیگر نیست ، همانطور که در زمینههای سیاسی و نظامی مطالعات استراتژیک داریم، در زمینههای دینی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و … نیز مطالعات راهبردی داریم.
از این منظر، “مرکز اسلامی مطالعات استراتژیک” آستان مقدس عباسیه در نجف و در ماه شعبان سال 1434 هجری قمری تأسیس شد.
این مرکز در زمینه استراتژی مذهبی فعالیت میکند و هدف آن تدوین برنامهها و برنامههای استراتژیک در زمینه مذهبی و فرهنگی با تکیهبر گذشته، مطالعه حال و نگاه به آینده، بهبود وضعیت موجود و رفع خطرات قریبالوقوع است.
این مرکز دارای بخش هایی چون کتابخانه، گروه شرق شناسی، کلام و اعتقادات، رصد و نظارت، اندیشه معاصر و گروه غرب شناسی است.
بخشهای مختلف مرکز اسلامی مطالعات استراتژیک
1- کتابخانه:
ازآنجاییکه کتاب و ظروف اداری یکی از شاخههای اساسی آخرین تحولات فرهنگی و دانش است ، این مرکز یک کتابخانه تخصصی ایجاد کرده که شامل مهمترین نشریات و نشریات مدرن در زمینههای دانش موردعلاقه است. این کتابخانه شامل سه واحد است:
1- كتابخانه كاغذی
2- کتابخانه دیجیتال
3- بانک پایاننامههای دانشگاهی
2- گروه شرقشناسی:
مبحث شرقشناسی هنوز برای بسیاری از قلمهای با تراوش دارای گرایشهای فکری گوناگون جذاب است. و علیرغم گذشت چندین قرن، هنوز مطالعاتی یکی پس از دیگری در زمینه شرقشناسی دیده میشود، خواه توسط شرق شناسان نوشتهشده و یا توسط نویسندگان مسلمانان در نقد یا دفاع از شرقشناسی در زمینههای مختلف دانش نوشتهشده است.
اولین نشانه های شرق شناسی پس از آنکه غرب برتری سیاسی و فرهنگی اسلامی را پیدا کرد ظهور کرد و همانطور که اسلام چه از نظر نظامی، سیاسی یا فرهنگی. شروع به نفوذ بر جوامع غربی کرد این امر منجر به از بین رفتن قلب و ذهنیت بسیاری از افراد و تحمیل و سلطه وی بر تمام جنبه های زندگی آنها شد.
بعدازاین غرب، و بهویژه پدران كلیسا، برای شناخت اسلام و ایستادن در برابر آن شروع به مطالعه اسلام كردند و این اولین هسته برای تولد شرقشناسی بود.
بنابراین ، حلقه وین باگذشت زمان کمکم گسترش یافت و با توجه به زمان و دورههایی که شرقشناسی طی کرد و در کشورهای مختلف، مدارس و رویکردهای شرقشناسی شکلگرفته و شاهد ظهور شخصیتهای سیاسی، استعماری و گاهی علمی در خود شد.
پس از مدتی، جهان اسلام بادهها هزار کتاب و مقاله در مورد تمام جنبههای زندگی فردی، اجتماعی، مذهبی غربیان را شگفتزده کرد و این مطالعات متناسب با نیازهای سیاسی، نظامی یا فرهنگی غرب از یکسو و تحولات سیاسی و فرهنگی در بین مسلمانان از سوی دیگر متنوع و گسترشیافته است.
برای نظارت بر حرکت شرقشناسی – درباره آنچه را که دارد و چیستی آن – این بخش با وظایف زیر فعالشده است:
1- بیوگرافی کامل شرق شناسان قدیمی و معاصر
2- جمعآوری و کتابها و مقالات تألیف شده در مورد شرقشناسی
3- تدوین کتب شرق شناسان به زبانهای اصلی و ترجمهشده آنها
4- تولید فصلنامه علمی “شرقشناسی”
5- برقراری ارتباط با مراکز و مؤسسات شرقشناسی
6- انتشارات و چاپ کتاب
7- برگزاری سمینارها ، کنفرانسها و دورههای آموزشی
3- بخش کلام و اعتقادات
الهیات و عقاید ستون فقرات در زمینه مطالعات دینی هستند ، زیرا در دفاع از ایمان و مقابله با شبهات مطرحشده مراقبت میکنند. این بخش در محورهای زیر کار میکند:
1- انتشار مجله “العقیده” که یک فصلنامه تخصصی است و به مباحث اعتقادی و علم کلام قدیم و جدید میپردازد.
۲- انتشار و چاپ کتابهای کلامی و اعتقادی
3- تدوین موسوعه میراث کلامی شیعه
4-رصد و پیگیری کتابها، کانالهای ماهوارهای و وبسایتهای شبهه برانگیز و پاسخگویی به آنها
5- برگزاری سمینارها ، کنفرانسها و دورههای آموزشی
4- بخش رصد و نظارت:
این بخش وظیفه نظارت بر رسانههای تصویری و چاپی را بر قالبهای زیر بر عهده دارد:
1- پایش ماهواره: که در آن مهمترین کانالهای ماهوارهای سیاسی و مذهبی – اسلامی و غیر اسلامی – رصد میشوند ، محتوای آنها از طریق برنامه مورداستفاده در مرکز طبقهبندی و ضبط میشود تا برای بهرهمندی محققان آماده شود.
2- نظارت الکترونیکی: بیش از یکصد وبسایت خبری و سیاسی و مراکز مطالعاتی به زبان عربی کنترل میشوند و مهمترین مطالعات، گزارشها و تحقیقات از طریق بولتن ماهانه “نظارت” از نخبگان فکری در حوزه و دانشگاه خارج میشوند.
در این بولتن نظارت، پیوستهایی صادر میشود که هر از چند گاهی ، واژگان تند و داغ را برجسته میکنند و مهمترین مطالعات ارائهشده در مورد آن را منعکس میکنند.
علاوه بر این ، واحد نظارت الکترونیکی بخشی از کار خود را به پیگیری اتاق فکر غربی و ترجمه مهمترین مطالعات منتشرشده به زبانهای خارجی در مورد شیعه و تشیع و انتشار آنها در مقیاس محدود تحت عنوان: (نظر ورای دیگر) اختصاص داده است.
5- گروه اندیشههای معاصر:
تمدن جدید یک ادبیات دانش مدرن تولید کرده است که با آنچه درگذشته بود متفاوت است ، زیرا سعی در تغییر سیستم فکری از یک الهیات متافیزیکی به یک دنیای مدرن است که مسائل را با توجه به مقیاس دانش و تجربه اندازهگیری میکند ، بنابراین بر همه زمینههای دانش ، بهویژه حوزههای مذهبی تأثیر میگذارد. این بخش مسئولیت رسیدگی و پیگیری این موارد و آدرسها را دارد:
1- نوشتن واژهنامه اصطلاحات علمی و فکری معاصر
2- تدوین بیوگرافی مهمترین شخصیتهای اندیشه معاصر
3- جمعآوری تحقيقات، مقالات و كتب تأليف شده درباره انديشه معاصر ، هم در ارائه و هم در نقد
4- چاپ و نشر كتاب
5- برگزاری سمینارها ، کنفرانسها و دورههای آموزشی
6- گروه غربشناسی:
غرب دارای دو چهره است: چهرهای روشن از پیشرفت ، توسعه و فنآوری بالا در زمینههای مختلف و چهره تاریک استکبار، استعمار، برتری و سلطه بر مردم، تجزیه و فساد … و بین این دو نگاه برخی امور مغفول مانده است.
بهمنظور آگاهی از بهترین واقعیت غرب و موافقان و مخالفان آن ، این بخش برای پرداختن به موارد زیر ایجادشده است:
1-تدوین بیوگرافی تأثیرگذارترین شخصیتهای علمی در غرب
2- تدوین و جمعآوری کتب ، و مقالات پژوهشی درباره انتقاد از غرب
3- چاپ و انتشار کتاب برای یادگیری جنبههای مختلف فکری ، شناختی و فرهنگی غرب
4- انتشار یک مجله تخصصی به نام “الاستغراب»
5- برگزاری سمینارها و کنفرانسها