دانشگاه هاروارد

دانشگاه هاروارد یکی از بزرگترین و مهمترین دانشگاه­هاي سراسر ایالات متحده آمریکا است که در رنکینگ سال 2015

رتبه نخست دانشگاههاي جهان را از آن خود کرد. کرسی مطالعات اسلامی دانشگاه هاروراد در سال 2008 با حضور شماري از علما و اندیشمندان اسلامی و به ریاست «روي پی» استاد تاریخ هنر و علوم دانشگاه تشکیل شد. هدف از ایجاد این کرسی، معرفی و آشنایی بیشتر دانشجویان با تعالیم دین مبین اسلام، آموزه­ها، احکام و اهداف این دین عنوان گردید.

برنامه مطالعاتی حقوق اسلامی، که در دانشکده حقوق از سال 1991 فعال شده، مقدمات تشکیل یک مرکز فراگیر

مطالعات اسلامی را در دانشگاه هاروارد فراهم آورده است.  هم اکنون برنامه مطالعات حقوق اسلامی به دنبال لایه­هاي

درونی حقوق اسلامی به عنوان یکی از نظام­هاي حقوق اساسی در جهان مطرح است و سعی دارد دانشجویان را با حقوق

اسلامی آشنا سازد. تمرکز اصلی برنامه مطالعات حقوق اسلامی در عصر معاصر قرار دارد و علایق و شرایط مناسب این

مطالعه را در بستر تاریخی ایجاد میکند.

اهداف اصلی مطالعات حقوق اسلامی از طریق اساتید و اعضاي هیأت علمی متخصص، اساتید میهمان، تحقیق و

پژوهش، سخنرانی و برنامه­هاي انتشاراتی دانشگاه هاروارد محقق میشود و به این وسیله، سطح تخصصی و مورد نیاز را

براي دانشجویان دانشکده حقوق، بخصوص آن دسته از دانشجویانی که از کشورهاي اسلامی آمد­ اند، فراهم می­آورد.

تربیت محققان غربی در زمینه حقوق اسلامی، تربیت محققان جوان و ارائه تحقیقات و پژوهشهایی در باب حقوق اسلامی

از اهداف اصلی برنامه این دانشگاه است.[1]

دانشکده حقوق در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا برنامه مطالعات حقوق اسلامی را دنبال میکند. همچنین استادان مشهوری از جهان اسلام به صورت ثابت و میهمان در برنامه­هاي اسلامی دانشگاه به عنوان مدرّس و یا

سخنران شرکت دارند.  سرفصلهاي آموزشی مرتبط با مطالعات اسلامی در دانشگاه هاروارد در رشته هاي «مطالعات  باستان»، «دین پژوهی»، «آموزش عمومی»، «تاریخ هنر و معماري»، «زبانها و تمدن­هاي خاور نزدیک»، «مردم شناسی»، «مطالعات خاورمیانه»، «مطالعات آسیاي جنوبی» و «حقوق» ارائه می­شود.

از سال 2006 و در پی حمایت مالی ولید بن طلال، شاهزاده سعودی، «برنامه مطالعات اسلامی» دانشگاه هاروارد کلید خورد. کمک 40 میلیون دلاري این شاهزاده سعودي براي گسترش برنامه­هاي مطالعات اسلامی به دانشگاه­هاي هاروارد، جورج تاون، ادینبورگ، کمبریج، دانشگاه آمریکایی قاهره و نیز دانشگاه آمریکایی بیروت تعلق گرفت که سهم دو دانشگاه نخست در این میان بیش از بقیه بوده و جهت گیري خاص مطالعات اسلامی در این دانشگاه را در پی داشته است. این کمک مالی که یکی از بزرگترین اعانات مالی به این دانشگاه در طول تاریخ تاسیس آن است براي چهار کرسی جدید در برنامه مطالعات اسلامی و ارایه منابع نادر متون اسلامی در قالب دیجیتالی هزینه شده است. دانشگاه هاروارد صاحب بزرگترین گروه کارشناسان اسلامی در کشورهاي انگلیسی زبان است و برنامه مطالعات اسلامی ولید بن طلال، استادان، دانشجویان و پژوهشگران را از سراسر جهان گردهم می آورد. مدیریت برنامه مطالعات اسلامی دانشگاه هاروارد بر عهده علی اسانی (Ali Asani) اهل کنیا است. وي استاد مذاهب و فرهنگ­هاي اسلامی و متخصص در روابط هندو-اسلامی است. وي به لحاظ علمی دانشیار است و دکتراي خود را از دانشکده تمدن­ها و زبان­هاي خاور نزدیک دانشگاه هاروارد (1984م) اخذ کرده است. وي همچنین پژوهشگر پر تالیفی در مطالعات اسلامی و شیعی است که نگارش کتابهایی چون «شعر عرفانی اسماعیلیه»؛  بزرگداشت محمد (ص): تصاویر پیامبر در شعر عامیانه»؛ «فهم اسلام وجوامع مسلمان امروزین»؛ «براي عشق به خدا و پیامبرش: دین، ادبیات و هنرها در فرهنگ­هاي مسلمانان» و «مقدمه­اي بر عرفان اسلامی: سنت صوفیان» را در کارنامه علمی خود دارد. وي همچنین سابقه همکاري با دایرة المعارف دین و دایرة المعارف اسلام را دارد و نگارش مقالات « اهل بیت پیامبر (ص) » و « علی بن ابی طالب(ع) » را برعهده داشته است.

مهمترین آثار و عناوین پژوهشی مرتبط با تشیع که در قالب کتاب و پایان نامه در دانشگاه هاروارد به انجام

رسیده به قرار زیر است:

ردیف	نام نویسنده	عنوان	سال تالیف
1	Pierce, Matthew	دوازده مرد معصوم: امامان و پی ریزي شیعه	2016
2	Gordon, Jennifer Thea	اطاعت از حجت: پیام سیاسی پنهان در تفاسیر شیعیان دوازده امامی	2014
3	Dabashi, Hamid	تشیع: مذهب اعتراض	2011
4	Weiss, Max	در سایه فرقه گرایی: شریعت، شیعه گري و پی ریزي لبنان مدرن	2010
5	Avon, Dominique; Khatchadourian, Anaïs-Trissa; Todd, Jane Marie	حزب الله: تاریخ حزب خدا	2012
6	Jalal, Ayesha	پارتیزانهاي الله: جهاد در آسیاي جنوبی	2008
7	Kepel, Gilles	جهاد: عقبه اسلام سیاسی	2002
8	Rahim, Habibeh	تجلی کامل: چهره علی بن ابی طالب در شعر کلاسیک و مدرن مسلمانان هند	1990
9	Rougier, Bernard	جهاد هر روزه: ظهور اسلام ستیزه جو در میان فلسطینیان لبنان	2007
10	van Ess, Josef	شکوفایی الهیات اسلامی	2006
11	Litvak, Meir	علماي شیعه نجف و کربلا: (1904-1971) تحلیل اجتماعی سیاسی	1991
12	Farhat, May	تقواي اسلامی و مشروعیت موروثی: مورد پژوهی حرم علی بن موسی الرضا(ع) در مشهد	2002
13	Hyder, Syed Akbar Adeel	زندگی در مرگ: کربلا در گفتمان قلمرو اردو	2000

 

از جمله استادان ایرانی دانشگاه هاروارد که در حوزه هاي مرتبط با مطالعات اسلامی فعالیت داشته و در برنامه هاي

علمی و پژوهشی اسلام شناسی و شیعه پژوهی این دانشگاه به مناسبت از توان علمی آنها استفاده می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- دکتر افسانه نجم آبادي: نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه هاروارد در رشته مطالعات زنان، جنسیت و تاریخ با تمرکز ویژه بر مطالعات تاریخی ایران معاصر. وي نوه شیخ هادي نجم آبادي، روحانی روشنفکر و تجدد خواهی است که در جنبش مشروطه اثر آفرین بوده است. وي صاحب تالیفات متعدد به زبان فارسی و انگلیسی در حوزه مطالعات زنان و فضاي شیعی و اسلامی حاکم بر ایران است. مهم ترین تالیفات وي در این حوزه که در ایران منتشر شده است عبارتند از:

– حکایت دختران قوچان – از یاد رفته­هاي انقلاب مشروطیت، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، .1381

–  نهضت نسوان شرق (با همکاري غلامرضا سلامی)، نشر شیرازه، .1384

تالیفات متعددي از وي به زبان انگلیسی و توسط ناشرین معروف آمریکایی به چاپ رسیده است که مهم ترین آن ها

بدین قرار است:

– اصلاحات ارضی و تغییرات اجتماعی در ایران، انتشارات دانشگاه اوتا، آمریکا، 1987؛

– زنان سبیل دار و مردان بدون ریش: جنسیت و تشویش جنسی در مدرنیته ایرانی، انتشارات دانشگاه کالیفرنیا،
آمریکا، 2005.

وي به تازگی ویراستاري مجموعه مقالات »تمایلات جنسی در اسلام« را بر عهده داشته است که دانشگاه هاروارد آن را منتشر کرده است.

2- دکتر احمد مهدوي دامغانی: نویسنده و پژوهشگر ایرانی، متخصص در ادبیات عرب، استاد پیشین دانشگاه تهران و استاد فعلی دانشگاه هاروارد است. دکتر احمد مهدوي دامغانی از سال 1366مقیم آمریکا و در دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسیلوانیا مشغول به فعالیت آموزشی است. رشته­هاي تدریس او در آمریکا شامل معارف اسلامی، ادبیات عرب، متنهاي فارسی تصوف و فلسفه اسلامی بوده است. احمد مهدوي دامغانی مقاله­هاي متعددي در مجله­هاي یغما، کلک، گلچرخ، ایران­نامه، ایران­شناسی، ره­آورد و گلستان به چاپ رسانده است. از مشهورترین مقاله­هاي او مآخذ ابیات عربی کلیله و دمنه و مآخذ ابیات عربی مرزبان­نامه است. از کتاب­هاي چاپ شده دکتر مهدوي دامغانی، علاوه بر «کشف­الحقایق» نسفی، تصحیح «نسمۀالسحر بذکر من تشیع و شعر» و تألیف «شاهدخت والاتبار شهربانو والده معظمه حضرت امام علی بن الحسین السجاد علیهما السلام» است.

3- کاترین بابایان: همکار پژوهشی و استاد مدعو دانشگاه هاروارد و استاد تاریخ و فرهنگ ایران در دانشگاه
میشیگان است. وي از جمله پدیدآورندگان کتاب «تاریخ ایران« است که در سال 2012 از سوي انتشارات دانشگاه
آکسفورد منتشر شده است. وي همچنین در ویراستاري کتاب «تمایلات جنسی در اسلام» با افسانه نجم آبادي همکاري
نزدیک داشته است.

3- دکتر بهرام شیردل: فارغ التحصیل دانشگاه تورنتو کانادا و استاد معماري در دانشگاه هاوارد؛

4-  دکتر سید محسن فاطمی: استاد دانشگاه هاروارد در حوزه روانشناسی؛

5- دکتر صبرینه اردلان: استاد دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد.

[1] –  روحانی، محمد، مطالعات اسلام شناسی و شیعه شناسی در دانشگاه هاي ایالات متحده امریکا،در مجله شیعه شناسی، ش 3، ص 275

 

 

ورود به دانشگاه هاروارد