هر انسان عاقل و صاحب خرد، در اثر مواجهه با حالات درونی خود و وقایع جهان بیرون، با پرسشها و مسائل متعدد الهیاتی، فلسفی و ماورای طبیعی روبهرو میشود و چه بسیار که در مقام پاسخدهی به این پرسشها، دچار تحیر و درماندگی میگردد. فرستادگان الهی، بهعنوان راهنمای انسانها در مسیر شناخت حقایق جهان به سوی بشر فرستاده شدهاند تا این تحیر را برطرف کنند.
تلاش برای یافتن پاسخ پرسشهای ماورای طبیعی و الهیاتی، از نخستین کنشهای انسان عاقل در برابر جهان است و این تلاش با راهنمایی راهنمایان الهی، منجر به شکلگیری دانش عقاید یا علم کلام گردیده است. کلام یهودی، کلام مسیحی، کلام اسلامی و کلام امامیه هر یک عنوانی برای تلاشهای متفکران یهودی، مسیحی، مسلمان و شیعهی دوازدهامامی برای پاسخ به بنیادیترین پرسشهای جهان است.
آنچه امروز با عنوان «اندیشهی کلامی امامیه» در دست ماست، حاصل قرنها تلاش فکری بزرگمردانی است که با بهرهگیری از راهنمایی پیامبران و ائمه و با تکیه بر حجت درونی انسانها، عقل، به اندیشهی خود شکل داده و آن را صیقل زدهاند. بدیهی است که شناخت دقیق گوشههای فرهنگ ارزشمند، اصیل و عمیق امامیه، بدون اطلاع از تلاشها و کوششهای طولانی این دانشمندان ممکن نیست.
کلام امامیه در طی قرون متمادی ضمن حفظ اصالت و استقلال خود، با اندیشههای کلامی مختلف اسلامی و غیراسلامی وارد تعامل و تقابل شده و گاه از فنون و علوم مختلف برای رسیدن به اغراض خود استفاده کرده است. بر همین اساس و با توجه به تعامل و اثرپذیری یا تقابل با جریانهای مختلف فکری، مدارس و جریانهای مختلف کلامی متفکران امامیه از یکدیگر متمایز شده و طیف فکری متکثری را به وجود آورده که همگی در اصول و مبانی بنیادین با یکدیگر مشترکاند. تعامل با کلام معتزلی و اشعری در قرون نخستین، استفاده از دانش فلسفهی یونانی و شهود عرفانی در قرون میانه و گرایشهای متنوع کلام جدید، همه از همین دریچه قابل مطالعهاند.
نوسازی فرهنگ امامیه در عصر حاضر، چه با هدف اصلاح و تجدید فکر دینی و چه به غرض پاسخگویی به پرسشها و شبهات اهل شرق و غرب، در گروی بازشناسی این میراث کهن فکری و کلامی است. اگر کسی بدون آگاهی از تلاش فکری گذشتگان در مسیر اصلاح اندیشهی دینی یا پاسخگویی به شبهات و پرسشها وارد شود، خود را از اندوختههای ارزشمند گذشتگان محروم ساخته و چهبسا هزینههای جبرانناشدنی برای جامعه شیعه به بار آورد.
تحول در «دانش کلام» بهعنوان ریشهایترین و بنیادینترین دانش اسلامی، نقطهی عزیمت تحول در دیگر دانشهای اسلامی (از جمله اصول فقه، فقه، و اخلاق) و سنگ بنای حرکت به سوی آرمان «علوم انسانی اسلامی» است. بنابراین، شکی نیست که مطالعه و بازخوانی علم کلام و پس از آن نوسازی اندیشهی امامیه، از مقدّمات قطعی حرکت در مسیر «تمدن نوین اسلامی» است.
ورود به پایگاه مطالعاتی کلام امامیه
گسترش روزافزون دسترسی به بستر فضای مجازی و آسانی عرضهی محتوا در آن، عرصهای جدید پدید آورده که هر گروهی داشتههای خود را در آن عرضه میکند. گروههای دینی و مذهبی بسیاری از این امکانات بهره برده و اندیشه و کلام خود را تا دورترین نقاط ممکن پراکنده ساختهاند و امروز مرزهای جغرافیایی و فرهنگی، مانع مهمی در برابر تبلیغ و گسترش ادیان و مذاهب نیست. اما شیعیان امامی و خصوصاً امامیان ایرانزمین، در مقایسه با دیگران دیرتر و کمانگیزه وارد این عرصهی بسیار مهم شدهاند.
«پایگاه مطالعاتی کلام امامیه» با در نظر داشتن این کمبود و با هدف معرفی کلام امامی مبتنی بر معارف وحیانی به جامعه و تسهیل در دسترسی به محتوای تخصصی و عمومی در زمینهی کلام امامیه، در سال 1395 آغاز به کار کرد. هماکنون و با گذشت چند سال، فعالیت این گروه در دو عرصهی وبسایت و کانالهای شبکههای اجتماعی (تلگرام، آپارات، بله و ایتا) در حال پیگیری است و به لطف الهی مورد استقبال گستردهی مخاطبان در سطوح مختلف دانشگاهی و حوزوی و علاقهمندان به مباحث کلامی قرار گرفته است. «کلام امامیه» اگرچه هنوز در نخستین قدمهای مسیر حرفهای خود است، اما توانسته است با تعهد و تخصص، کار خود را با کیفیتی بالا ارائه دهد و بهترین دلیل بر این کیفیت، اقبال مخاطبان به این مجموعه است.