محمدهادى يوسفى غروى (متولد1327ش) استاد محقق و مورخ معاصر و از عالمان حوزه علمیه قم است كه در موضوعات مختلفى چون تاريخ و حديث تخصص داشته و آثار متعددى را در حوزه علوم اسلامى تدوين كرده است.
وی در معرفی خود چنین آورده است:
در سال ۱۳۲۷ هجرى شمسى در نجف اشرف متولد و در سال ۱۳۴۱ هجرى شمسى شروع به تحصيل مقدمات ادبى عرب نزد پدرم آيت الله حاج ميرزا محمود یوسفی غروى نمودم، پس از اتمام دروس سطوح مقدماتى و متوسط و عالى در سال ۱۳۴۹ به بحث خارج فقه (عبادات- صلاة الجماعة) مرحوم آیت الله خوئى و اصول (استصحاب) از ايشان، و فقه (معاملات) مكاسب (بيع و خيارات) از مرحوم امام خمينى حاضر شدم، در سال ۱۳۵۱۱ به قم منتقل شدم و مدتى بحث فقه و اصول سيد محمد صادق حسينى روحانى و سپس بحث فقه و اصول آیت الله سيد كاظم حسينى حائرى حاضر شدم تا بعد از سال ۷۰ هجرى شمسى.
در نجف اشرف كتاب هاى ادبى نحوى و صرفى و منطق و اصول و فقه تبصره و المختصر النافع و شرح لمعه، و در حوزه قم در بخش عربى مدرسه آیت الله گلپايگانى و معهد الدراسات الاسلاميه دروس نحو و عقائد و مفاهيم اسلامى و تاريخ اسلام و پس از انقلاب در مدرسه حجتيه وسپس مدرسه امام خمينى، درس تاريخ اسلام و حديث و نهج البلاغه و علوم قرآن و اصول فقه و حلقات شهيد صدر و مكاسب تدريس داشته ام. در دانشكده تربيت مربى عقيدتى سياسى و دانشكده اصول الدين و قرآن و حديث در قم و دزفول نيز در تفسير و علوم قرآن و اصول فقه و تاريخ اسلام تدريس داشته ام.
در نجف اشرف مقالاتى علمى عقيدتى در مجله أجوبه المسائل الدينيه و در قم تحقيق و تصحيح كتاب هايى كه در آثار ياد خواهد شد داشته ام. و همچنان اشتغال تحقيقى و تاليفى در تاريخ اسلام سيره نبوى و تاريخ امامان شيعه و خلفا و تدريس فقه مكاسب و أصول حلقات ۳ در مدرسه امام خمينى قدس سره دارم.
تدریس ها:
اصول فقه، تاریخ اسلام، تبصره، تفسیر و علوم قرآن، حدیث، حلقات شهید صدر، شرح لمعه، عقاید، علوم قرآن، فقه، قرآن، کتابهای ادبى «نحوى و صرفى»، المختصر النافع، مفاهیم اسلامى، مکاسب، منطق، نهجالبلاغه
سوابق پژوهشی
*مقالات
۱. أحکام المفردات فی القرآن؛ تفسیر التبیان للشیخ الطوسی، رسالة التقریب، مهر ۱۳۷۹، شماره ۲۹.
۲. ارزیابی گزارههای تاریخی در تعامل با فقه و کلام، (مصاحبه)، تاریخ در آیینه پژوهش، تابستان ۱۳۸۴، شماره ۶.
۳. از مدینه تا غدیر، معرفت، اسفند ۱۳۸۱، شماره ۶۳.
۴. الاسلام و ایران، (ترجمه به عربی)، الهادى، ۱۳۵۶؛
۵. اصول السیرة النبویة و تطوراتها فی القرنین الأول و الثانی، رسالة الثقلین، آذر ۱۳۷۲، شماره ۶.
۶. الامام المجتبی (ع) و دوره فی تأصیل العقیدة و دفع الشبهات، الفکر الاسلامی، شهریور ۱۳۸۰، شماره ۲۹.
۷. بیعة العقبة، میقات الحج (عربی)، السنة الرابعة، سنة ۱۴۱۸، العدد ۷.
۸. تاریخ تدوین الحدیث (۱)، الفکر الاسلامی، خرداد ۱۳۷۳، شماره ۵.
۹. تاریخ تدوین الحدیث (۲)، الفکر الاسلامی، اسفند ۱۳۷۳، شماره ۸.
۱۰. تاریخ تدوین الحدیث (۳)، الفکر الاسلامی، خرداد ۱۳۷۴، شماره ۹.
۱۱. تاریخ تدوین الحدیث (۴)، الفکر الاسلامی، شهریور ۱۳۷۴، شماره ۱۰.
۱۲. تاریخ حصر الاجتهاد فی المذاهب الاربعة، الفکر الاسلامی، اسفند ۱۳۷۴، شماره ۱۲.
۱۳. تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا (س)، تاریخ در آینه پژوهش، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۲۷.
۱۴. حقوق الأولاد فی الأسرة المسلمة (محمد غفرانی)، (ترجمه به عربی)، الهادی، آذر ۱۳۵۴، شماره ۱۸.
۱۵. حکم الغیبة الکبری فی مصادر الحدیث الأولی، الفکر الاسلامی، تیر ۱۳۸۰، شماره ۲۸.
۱۶. حوار مع مؤلف موسوعة التاریخ الاسلامی (۱)، (مصاحبه)، الفکر الاسلامی، آبان ۱۳۷۵، شماره ۱۵.
۱۷. حوار مع مؤلف موسوعة التاریخ الاسلامی (۲)، (مصاحبه)، الفکر الاسلامی، شهریور ۱۳۸۰، شماره ۲۹.
۱۸. الدستور الاسلامى فى ایران، (ترجمه به عربی)، الهادى، ۱۳۶۰؛
۱۹. دستور الجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة (۲)، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۲.
۲۰. دستور المجهوریة الإسلامیة الإیرانیة (۳)، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۳.
۲۱. دستور الجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة (۴)، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۵.
۲۲. دلیل الموقف الشرعی من متلازمة العوز المناعی (الإیدز)، رسالة الثقلین، دی ۱۳۷۲، شماره ۷.
۲۳. الزهد رهبنة أم معنویة (الشیخ مرتضی المطهری)، (ترجمه به عربی)، الهادی، مرداد ۱۳۵۳، شماره ۱۱.
۲۴. الزهد و الدنیا فى نهج البلاغه، (ترجمه به عربی)، الهادى، ۱۳۵۳؛
۲۵. الزهد؛ إعراض أم ایثار (الشیخ مرتضی المطهری)، (ترجمه به عربی)، الهادی، فروردین ۱۳۵۲، شماره ۷.
۲۶. الزهد؛ تقیید أم تحریر (الشیخ مرتضی المطهری)، (ترجمه به عربی)، الهادی، دی ۱۳۵۱، شماره ۶.
۲۷. سیره نبوی و علوی و برخورد با نفاق (۱)، (مصاحبه)، معرفت، فروردین ۱۳۸۰، شماره ۴۰.
۲۸. سیره نبوی و علوی و برخورد با نفاق (۲)، (مصاحبه)، معرفت، اردیبهشت ۱۳۸۰، شماره ۴۱.
۲۹. شبهة و رد: السائح التائه، رسالة الثقلین، فروردین ۱۳۷۲، شماره ۴؛
۳۰. شبهة و رد: المرأة فی الجاهلیة و الإسلام (۱)، رسالة الثقلین، فروردین ۱۳۷۷، شماره ۲۴.
۳۱. شبهة و رد: المرأة فی الجاهلیة و الإسلام (۲)، رسالة الثقلین، اردیبهشت ۱۳۷۷، شماره ۲۵.
۳۲. شناخت توصیفی از کتب مقاتل، بصائر، خرداد و تیر ۱۳۷۵، شماره ۱۹.
۳۳. صوم یوم عاشوراء، موسسه فرهنگي و اطلاعرساني تبيان، ۱۳۸۸.
۳۴. طبری و کتاب طرق حدیث غدیر، تاریخ در آینه پژوهش، پاییز ۱۳۸۱، پیششماره ۱.
۳۵. عتباتنا المقدسة: مشهد الإمام الرضا (ع)، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۳.
۳۶. عرض و تلخیص لكتاب للؤلؤ والمرجان (فیشروط خطباء المنبر الحسینی)، موسسه فرهنگي و اطلاعرساني تبيان، ۱۳۸۷؛
۳۷. علل الغیبه و فلسفتها، اجلاس دوسالانه حضرت مهدی (ع)، مجموعه مقالات برگزیده اجلاس سوم، ج ۲، آبان ۱۳۷۹؛
۳۸. فلسفه غیبت از منظر روایات (آخرین نامه به آخرین نایب)، انتظار موعود، تابستان و پاییز ۱۳۸۲، شماره ۸.
۳۹. قصة کتاب: أصل الشیعة و أصولها، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۵.
۴۰. کتاب مولد فاطمه (س) (شیخ صدوق)، میراث حدیث شیعه، دفتر نوزدهم.
۴۱. الکفاءة بین الزوجین فی الإسلام (محمد غفرانی)، (ترجمه به عربی)، الهادی، اسفند ۱۳۵۴، شماره ۱۹.
۴۲. متی و لماذا انزلت سورة النور، الفکر الاسلامی، خرداد ۱۳۷۶، شماره ۱۸ و ۱۹؛
۴۳. مصاحبه با استاد محمد هادی یوسفی غروی پیرامون دو اثر ارزشمند موسوعة التاریخ الاسلامی و وقعة الطف، تاریخ در آینه پژوهش، بهار ۱۳۸۲، شماره ۲.
۴۴. مصادر السیرة النبویة و تقویمها، الفکر الاسلامی، شهریور ۱۳۷۲، شماره ۲.
۴۵. معاییر الدراسة و اخطاء المورخین، (مصاحبه)، نصوص معاصرة، خریف ۲۰۱۰، العدد ۲۰.
۴۶. مفهوم الکفاءة فی الفقه الإسلامی بین الحدیث و الرأی، الهادی، خرداد ۱۳۵۵، شماره ۲۰.
۴۷. المقدمة دستور الجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة، (ترجمه به عربی)، الهادی، سال ۱۳۵۸، شماره ۳۱.
۴۸. من أعلام مدرسة أهل البیت (ع): الشیخ ابن المعلم المفید (قدس سره)، رسالة الثقلین، دی ۱۳۷۱، شماره ۳.
۴۹. من الآیات البینات: مقام إبراهیم (ع)، میقات الحج، سنة ۱۴۱۹، العدد ۹.
۵۰. نبذة تاریخیة عن القبلة فی المسجد النبوی الشریف، میقات الحج، سنة ۱۴۱۵، العدد ۱.
۵۱. النشاط الإسلامی لأبناء الفرس فی الیمن، الهادی، سال ۱۳۵۷، شماره ۲۹.
۵۲. نشست بررسی تحلیلی سیر مقتلنگاری عاشورا، (گزارش)، کتاب ماه دین، اردیبهشت ۱۳۹۳، شماره۱۹۹؛
۵۳. و سلموا تسلیما انقیادا أو تکریما؟، الفکر الاسلامی، آبان ۱۳۷۵، شماره ۱۵.
۵۴. وضعیت شیعیان ساحل عاج، (گزارش تبلیغی)، معرفت، فروردین ۱۳۸۱، شماره ۵۲؛
۵۵. وهابیت؛ فرقهای ویرانگر و آدمکش، (مصاحبه گروهی)، فرهنگ پویا، اسفند ۱۳۸۶، شماره ۷.
۵۶. هل البداء من أصول الشیعة؟، الفکر الاسلامی، فروردین، اردیبهشت و خرداد ۱۳۷۹، شماره ۲۳.
۵۷. هل طاف النبی (ص) حول الأصنام فی عمرة القضاء، میقات الحج، سنة ۱۴۱۷، العدد ۵.
۵۸. یوم عاشوراء فی اللغة و التاریخ و الحدیث، رساله الثقلین، ۱۳۶۶. ۳ – ۲.
کتابها
۱. نگارش فردی
۱. تاریخ تحقیقی اسلام، مترجم: حسینعلی عربی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۸؛
۲. تاریخ اسلام عصر پیامبر اعظم (ص)؛ خلاصهای از تاریخ تحقیقی اسلام عصر نبوی، ترجمه حسینعلی عربی، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۳۸۶؛
۳. المرأة فی الجاهلیة والإسلام، مجمع جهانی اهلبیت (ع)، ۱۳۸۲؛
۴. من تاریخ الحدیث؛ روایة و کتابة حتى عهد معاویة، مجمع اندیشه اسلامی، ۱۳۸۲؛
۵. موسوعة التاریخ الاسلامی (۷ جلد)، مجمع اندیشه اسلامی، ۱۳۸۸ – ۱۳۶۶؛
۶. نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا (ابی مخنف)، گردآوری، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۹؛
۷. وقعة الطف لابی مخنف، گردآوری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۶۳.
۲. نگارش گروهی
۱. الاسلام و الحضاره الغربیه (سیدمجتبی موسوی لاری)، ترجمه، مرکز نشر معارف اسلامی در جهان، ۱۳۶۳؛
۲. الاسلام و ایران عطاء و امتنان (مرتضی مطهری)، گردآوری، مجمع جهانی اهلبیت (ع)، ۱۳۹۱؛
۳. الاسلام و ایران عطاء و اسهام (مرتضی مطهری)، ترجمه، دارالحق بیروت، ۱۳۷۲؛
۴. اصول عقائد (محمد عبدالمنعم خاقانی)، ترجمه گروهی، سادات رضوی، ۱۳۸۳
۵. اصول العقائد فى الاسلام (مجتبی موسوی لاری)، ترجمه، ج ۱ و ۴، ۱۳۵۹؛
۶. بهجة الامال فی شرح زبدة المقال (فی الرجال) (علی علیاری تبریزی)، تصحیح جلد اول، بنیاد فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۶؛
۷. تبصرة المتعلمین فى احكام الدین (علامه حلی)، تحقیق، ۱۳۵۴؛
۸. تحقیق در مسئله جبر و اختیار (محمدصادق روحانی)، ترجمه، مجمع اندیشه اسلامی، ۱۳۵۶؛
۹. حاجة الانام الى النبی و الامام (علیاصغر موسوی لاری)، ترجمه، مرکز نشر معارف اسلامی در جهان، ۱۳۶۵؛
۱۰. دایرهالمعارف صحابه پیامبر اعظم (ص)، تصحیح و نظارت، امیرکبیر، ۱۳۹۱
۱۱. دراسة فى المشاكل الاخلاقیة و النفسیه، سیدمجتبی موسوی لاری، ترجمه، مركز نشر المعارف الإسلامیة فی العالم، ۱۳۵۶؛
۱۲. رساله الاخلاق (سید مجتبی موسوی لاری)، تحقیق و ترجمه، مرکز نشر معارف اسلامی در جهان، ۱۳۹۱.
۱۳. سفینة الجواهر فى صلاه المسافر، تصحیح، ۱۳۵۵؛
۱۴. فی رحاب نهجالبلاغه (مرتضی مطهری)، ترجمه و تصحیح، داراالاسلامیه (بیروت)، ۱۳۵۸؛
۱۵. القضا و القدر علی ضوء الکتاب و السنه و العقل (جعفر سبحانی تبریزی)، ترجمه، موسسه بعثت، ۱۳۵۷؛
۱۶. المشکاۀ فى خلل الصلاۀ، تصحیح، ۱۳۵۶؛
۱۷. النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الإمامة (ابن میثم)، تصحیح و تحقیق، مجمع اندیشه اسلامی، ۱۳۷۰؛
۱۸. نهج المسترشدین فى اصول الدین (علامه حلی)، تحقیق، ۱۳۵۳.
اهم همكارى با مراكز و نهادها:
عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بيت (۱۳۸۸-۱۳۹۳)
عضو شورای علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، ۱۳۸۶-۱۳۹۲
عضو شورای تحصیلات تکمیلی گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، (۱۳۹۱)
عضو حلقه تاریخ اسلام، گروه تاریخ و تمدن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (۱۳۸۹(
عضو شورای سیاست گذاری آموزشی پژوهشی دوره های عربی، دانشکده ی علوم حدیث (۱۳۸۸-۱۳۸۹)
عضو کمیته حوزه ای فقه و مبانی حقوق – علوم قرآن و حدیث و ادبیات عرب، گروه علوم حوزه ای – دانشگاهی وابسته به دفتر گسترش آموزش عالی، معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، ۱۳۸۶.
عضو شورای علمی دانشنامه سیره نبوی (ص)، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۹.
عضو شورای علمی دانشنامه ی فرهنگ فاطمی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶-۱۳۸۴.
عضو انجمن تاريخ پژوهان كشور
عضو شورای برنامه ريزی رشته تخصصی تاريخ اسلام حوزه علمیه قم
عضو مجمع انديشه اسلامی (مجمع الفكر الاسلامي) مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمينى
تدريس و اشراف بر پايان نامه ها از ۶۶ تاكنون
مشاور علمی گروه تخصصی تاریخ اسلام حوزه علمیه قم
مشاور علمي مجله انديشه تقريب، مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى
مشاور علمی مجله تاریخ پژوهان و مجله تاریخ در آیینه پژوهش
دادگسترى دزفول / قاضي- رئيس دادگسترى/ از ۶۱ تا ۶۳ هجرى شمسي
دادگاه انقلاب ارتش دزفول/ قاضى – رئيس دادگاه/ از ۶۰ تا ۶۳ هجرى شمسي
دادگاه انقلاب دزفول/ قاضى – رئيس دادگاه/ از آخر ۵۹ تا ۶۳ هجرى شمسي