دکتر محقق:
عقل و حدیث در شیعه ملازم همدیگر هستند
رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک گیل کانادا، گفت: درجایی که عقل و نقل با هم تضاد پیدا کنند شیعه می گوید اگر عقل را دور بیندازیم قرآن و حدیث هم سست می شود بنابراین باید عقل را گرفت و با آن قرآن و حدیث را بررسی کرد.
دکتر مهدی محقق رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک گیل کانادا، گفت: باید با اهل استدلال با منطق، با اهل موعظه با حکمت، و با اهل جدل با مجادله احسن برخورد کرد؛ زیرا با اهانت و زورگویی نمی توان حقیقتی را کشف کرد. این درس را از مناظره امام رضا(ع) با سایر فرق و ادیان دیگر میتوان گرفت.
چهره ماندگار علمی کشور افزود: زمان امام رضا(ع) به علم و دانش اندوزی توجه بسیاری شد؛ زیرا پیامبر(ص) به طلب علم حتی در چین تأکید کرده بودند و در این دوره مسلمانان درِ علم را بر خود نبستند و حتی سخنان کافران را هم مورد شنود قرار می دادند، چرا که ارزش انسان در اسلام به علم است. روزی پیامبر(ص)از دو طبیبی که برای معالجه بیماری فرستاده بودند، پرسیدند که کدامیک از این دو حاذقتر هستند، نپرسیدند پیرو کدام دین یا اهل کدام قبیله و نژاد هستند. پس معلوم میشود که علم بر دیگر صفات انسان ارجحیت دارد. حضرت علی(ع) هم می فرمایند قیمت هرکس به اندازه دانش اوست. قرآن نیز میفرماید: «هَلْ یسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لا یعْلَمُونَ» آیا آنهایی که می دانند با آنهایی که نمی دانند برابرند؟
این استاد دانشگاه مک گیل کانادا تصریح کرد: در زمان امام رضا(ع) ترجمه هایی از زبان سانسکریت و سریانی به عربی و فارسی صورت گرفت؛ زیرا برای گفتگو با سایر فرق لازم بود عقاید آنها را بدانند. امام رضا(ع) با دانشمندان مختلف مناظره کردند، زیرا هدف از دانش هم همین است؛ نقد کردن سخن یکدیگر و پذیرفتن حقیقت. بیرونی و فارابی و ابن سینا هم از مناظرات امام رضا(ع) بسیار در مباحث خود استفاده کردند. درباره کتاب های ستاره شناسی و پزشکی مشکلی در ترجمه ها پیش نیامد اما مسائل فلسفی و مابعدالطبیعه مترجمان نمیتوانستند ترجمه های مناسبی به خوانندگانشان ارائه دهند؛ زیرا مباحث غربی در تضاد با اعتقاد مسلمانان بود و همچنین بسیاری از اصطلاحات غربی معادل نداشت.
استاد محقق ادامه داد: بنابراین فلسفه را تکفیر کردند نه از این جهت که فلسفه کفرآمیز بود بلکه ترجمه های ناقص و نامناسب این شبهه را ایجاد کرد. اما دانشمندان بزرگ در صدد رفع اختلافات بودند و آنجاهایی که مغایر با مبانی اسلامی بود، ترجمه نکردند؛ به عنوان مثال فارابی در ترجمه کتاب «نوامیس» ارسطو برخی نکات را نیاورد، یا همچنین بیرونی که از زبان سانسکریت کتابی را در مکتب بودا به عربی ترجمه کرد، مسائل نامأنوس را نیاورد. این نکته در مقایسه با ترجمه انگلیسی این کتاب معلوم می شود که بیرونی چه هشیاری ای از خود به خرج داده است.
محقق افزود: منشأ اختلافات فرق مسلمان در زمان امام رضا(ع) یا فقهی بود که به فروع دین برمی گشت، یا کلامی بود که به اصول دین توجه داشت. البته اختلاف بین چهار فرقه اهل سنت (مالکی، حنفی، حنبلی و شافعی) بیشتر از اختلافات میان شیعیان است. اختلاف در کلام هم بین معتزله و اشعریون بود.
وی افزود: درجایی که عقل و نقل با هم تضاد پیدا کنند شیعه می گوید اگر عقل را دور بیندازیم قرآن و حدیث هم سست میشود بنابراین باید عقل را گرفت و با آن قرآن و حدیث را بررسی کرد.
ثبت دیدگاه شما