كتاب الشيعه الاماميه وعقائدهم الاجماعیه با هدف ارائه چکیده ای از اصول عقاید مورد اتفاق امامیه توسط فتح الله نجارزادگان و معصومه رضوانی تالیف و با تقریظ آیت الله جعفر سبحانی، از سوی انتشارات معارف اهل بیت لطاهرین (علیهم السلام) به زبان عربی به بازار نشر عرضه شده است.

---

نگاهی به کتاب الشيعة الامامية و عقائدهم الاجماعية

كتاب الشيعه الاماميه وعقائدهم الاجماعیه با هدف ارائه چکیده ای از اصول عقاید مورد اتفاق امامیه توسط فتح الله نجارزادگان و معصومه رضوانی تالیف و با تقریظ آیت الله جعفر سبحانی، از سوی انتشارات معارف اهل بیت لطاهرین (علیهم السلام) به زبان عربی به بازار نشر عرضه شده است.

نویسندگان در این کتاب کوشیده اند جدا از اختلاف ها در مبانی و دیدگاه های اندیشمندان امامیه، عقاید مورد اتفاق و اجماع آنان و نیز جدا از اتهام های مخالفان و سوء برداشتها و سطحی اندیشیهای عموم مردم سیمای کلی عقاید امامیه را از دیدگاه متکلمان و اندیشمندان این مذهب به عنوان متخصصان و کارشناسان معتبر این حوزه عرضه کنند.

در این کتاب ابتدا برخی مبانی منبع شناختی و روش شناختی امامیه در کشف و استخراج عقاید و نیز برخی از اصطلاحات و مفاهیم اعتقادی امامیه که موجب سوء برداشت توسط مخالفان شده و گاهی تکفیر و ارتداد امامیه را در پی داشته است، توضیح داده شده است؛ سپس ذیل چهارده عنوان از مباحث مربوط به توحید گرفته تا مباحث مربوط به تقیه ،بداء ،رجعت غیبت و … ارائه شده است.

روش مؤلفان در این کتاب بر مبنای اختصارگویی و بیان قدر متیقن دیدگاه های متکلمان و گزارش غیر مستقیم آن از خلال جستجو در بیش از هفتاد منبع اعتقادی است و از پیچیده گویی و ارائه استدلال های گوناگون برای نقد و اثبات عقاید پرهیز شده است؛ از این رو این کتاب به دلیل بیان موجز و تسهیل عبارات هم برای افراد غیر متخصصی که خواهان آشنایی اجمالی با عقاید امامیه هستند، مفید است؛ هم به دلیل آنکه نویسندگان کوشیده اند عقاید امامیه را از خلال آثار برجسته ترین اندیشمندان امامیه استخراج کنند برای متخصصان و محققانی که خواهان مطالعه و پژوهش در زمینه عقاید امامیه هستند، راهگشاست.

معرفی کتاب

كتاب الشيعة الاماميه وعقائدهم الاجماعيه توسط فتح الله نجارزادگان و معصومه رضوانی تأليف و با تقریظ آیت الله العظمی جعفر سبحانی به بازار نشر عرضه شده است.

این کتاب اعتقادات و باورهای اجماعی و مورد اتفاق شیعیان امامیه را از طریق جستجو در منابع اعتقادی و دیدگاههای متکلمان و اندیشمندان برجسته این مذهب گردآوری کرده است.

مؤلفان معتقدند امروزه بسیاری از اتهام هایی که متوجه مذهب امامیه میشود و حکم تکفیر و ارتداد پیروان آن را از سوی مخالفان و معاندان در پی دارد به دلیل شناخت ناقص و نادرست آنان از باورها و اعتقادات این مذهب بوده است؛ حال آنکه مصادر اصلی و فتاوای اندیشمندان امامیه برداشتهای ناصواب حکم تکفیر و ارتداد را تأیید نمی کند.

بدین سان شرط انصاف برای دست یابی به حقیقت در مسیر شناخت مذهب امامیه مراجعه به مصادر و منابع معتبر اعتقادات و مبانی فکری امامیه از طریق روش علمی و اجتهاد در منابع معرفت دینی است که از متفکران و متکلمـان ایــن مـذهب برجای مانده است.

ناگفته نماند چون اندیشمندان این مذهب مانند دیگر مذاهب بر اساس مبانی، روشها و منابع مختلفی اقدام به استنباط و استخراج عقاید میکنند یا برای رسیدن به عقیده ای خاص، از استدلال ها یا منابع متفاوتی استفاده کرده اند، گاهی نتیجه آن نفی برخی عقاید یا اثبات عقاید دیگر شده است؛ برای نمونه می توان به اختلاف های متکلمان نقل گرا و اخباری با متکلمان عقل گرا و دارای گرایشهای فلسفی در رد و اثبات برخی عقاید اشاره کرد و چه بسا درون هر گرایش فکری نیز منفکران متعلق به آن گرایش درباره برخی عقاید و باورها با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند. بنابراین چه بسا مخاطب ناآشنا با مذهب امامیه و ادبیات منابع کلامی آن در نگاه اول اضطراب و تعارض های گوناگونی را میان منابع مختلف مشاهده و به نتایج نادرستی برسد.

مؤلفان برای عبور از این چالش کوشیده اند با فحص در منابع اعتقادی امامیه، لایه های مؤلفان برای عبور از این چالش کوشیده اند با فح مختلف اختلاف ها را کنار بزنند تا درنهایت به عقاید و باورهای اجماعی عالمان دست یابند.

تا نشان دهنده عقاید و باورهای اصلی این مذهب به گونه ای مختصر و مفید باشد؛ به طوری که هر پژوهشگر عرصه کلام امامیه یا افرادی که بخواهند در ابتدای راه از اساسی ترین عقاید این مذهب آگاهی یابند از آن بهره برند و بسیاری از اتهام ها نیز فرو نشیند.

گفتنی است به دلیل بسامد زبان عربی در جهان اسلام و به منظور استفاده آسان تر مخاطبان غیر شیعی از این کتاب کتاب با صلاحدید نویسندگان به زبان عربی نگارش شده است که البته ترجمه و انتشار آن به زبانهای دیگر نیز در دستور کار مؤلفان قرار دارد.

منابع کتاب

این کتاب به بیش از هفتاد منبع اعتقادی از برجسته ترین و مشهورترین عالمان و اندیشمندان امامیه پرداخته است.

البته ازآنجاکه هـدف مؤلفان، گردآوری عقاید اجماعی و مورد اتفاق اندیشمندان امامیه است فقط به کتاب های کلامی و آثار متکلمان بسنده نکرده اند و به آثار کلامی اعتقادی شخصیتهای مشهور به فقه و تفسیر و حدیث نیز رجوع کرده اند.

نویسندگان در این کتاب کوشیده اند منابع اعتقادی را قرن به قرن در بازه زمانی گسترده از نخستین رساله ها و کتابهای اعتقادی موجود تا عصر کنونی به شرط صحت انتساب اثر به مؤلف مدنظر قرار دهند.

روش کتاب

در این کتاب به دلیل اختصار از بیان نص عبارات اندیشمندان خودداری شده است و تنها به برداشت از قدر متیقنها بسنده گردیده است افزون بر این نویسندگان به منظور پرهیز از پیچیدگی و دشواری کتاب فقط به بیان اصل عقیده و باور بسنده کرده اند و از پرداختن به سال  جزئیات و فروعات و نیز استدلالهای گوناگون برای اثبات یا رد دیدگاه های مخالف خودداری نمودهاند؛ به همین دلیل این کتاب در زمره کتابهای کلام استدلالی به شمار نمی رود و فقط به منظور بیان اصول و ضرورتهای اعتقادی امامیه تألیف شده است.

 پیشینه تحقیق

می توان این کتاب را در زمره کتابهای موجز کلامی به سبک الاعتقادات اثر شیخ صدوق، تجريد الاعتقاد از خواجه نصیرالدین طوسی از قدما يا عقايد الاماميه نوشته علامه مظفر از معاصران در نظر گرفت که به اختصار و مفید کوشیده اند چکیده ای از عقاید امامیه را عرضه و بیان کنند؛ اما تفاوت این کتاب با منابع دیگر، رویکرد اجماعی و تألیف گونه آن است؛ در حالی که آثار پیش گفته و آثار دیگری که با این رویکرد تألیف شده اند، غالباً مؤلف اثر با توجه به مبانی و دیدگاه های خود به بیان عقاید پرداخته است و به دیدگاههای دیگر مؤلفان با نظری نداشته است یا غالباً به منظور نقد یا تصحیح آن و به دیدگاه های دیگر مؤلفان یا نظری نداشته است یا غالباً به منظور نقد یا تصحیح آن دیدگاه بوده است.

به همین دلیل تألیف چنین اثری که جامع دیدگاه های کلامی در رابطه با مهمترین عقاید شیعه امامیه ،باشد میتواند کمک شایان و فراوانی به ارائه تصویری شفاف از نمای کلی عقاید این مذهب کند.

ساختار کتاب

کتاب در سه فصل تالیف شده است. در فصل اول به کلیات بحث پرداخته شده است؛ فصل دوم اختصـاص بـه بـه بـیـان عقاید اجماعی دارد؛ در فصل سوم نیز گزارشی از شرح حال متکلمانی ارائه شده است که آثارشان در این کتاب مورد مراجعه بوده است.

فصل اول: کلیات

در این بخش مهمترین مبانی و پیش فرضها حاکم بر نظام اعتقادی امامیه تبیین شده است.

در ابتدا معنای «شیعه» شیوه شکل گیری قدمت و اصالت آن بیان شده است؛ در بخش بعد معرفی اعتبارسنجی منابع استخراج و استنباط عقاید نزد شیعه از جمله جایگاه قرآن کریم، سنت پیامبر اسلام (ص) سیره اهل بیت(ع) و عقل بررسی شده است.

مرحله بعد بحث نسبتاً مفصلی از روشهای متکلمان برای کشف عقاید، ارائه گردیده است و ذیل آن روشهای عقلی و نقلی و شیوه استفاده متکلمان از این روش ها برای کشف و استخراج عقاید توضیح داده شده است.

در ادامه این بحث به انگیزه های متکلمان امامیه از انتخاب بیان موجز یا تفصیلی عقاید در کتاب هایشان نیز اشاره شده است و در نهایت نویسندگان کوشیده اند اثبات کنند اتخاذ روش های مختلف در کشف و ارائه عقاید در کتابها و رسائل کلامی متکلمان ،امامیه نشانه تعارض و تناقض در باورهای امامیه نیست، بلکه این مسائل همگی تابعی از اهداف و انگیزه هایی است که هر کدام از متکلمان در پی نیل به آن بوده اند.

در بخش آخر این فصل، برخی از مهم ترین اصطلاحات و مفاهیم اعتقادی امامیه که چه بسا فهم نادرست آنها موجب اتهام زنی به بدعت و شرک می شود، توضیح داده شده است؛ مفاهیمی همچون ربوبیت عبادت بدعت و شفاعت در این بخش همچنین از مفهوم «لطف» به دلیل کاربرد گسترده آن در استدلالهای متکلمان امامیه برای اثبات عقايد بحث شده است.

فصل دوم: عقاید اجماعی امامیه

فصل بعدی کتاب بیان اصول اعتقادات و ضروریات مذهب امامیه است. در این فصل افزون بر گردآوری و تبیین اعتقاداتی همچون ،توحید ،نبوت، معاد، ملائکه، اعجاز، تحریف ناپذیری قرآن، شفاعت، عقاید اختصاصی و مهم امامیه همچون امامت، عدل، بداء، غیبت، رجعت و تقیه نیز تبیین شده است.

افزون بر این مؤلفان وجوب مودت اهل بیت(ع) و تبری از دشمنان آنان را نیز در زمره این عقاید ذکر کرده اند و به ابطال عقیده غلو و نفی اتهام غلو از شیعیان پرداخته اند.

از دیگر مسائل مورد اهتمام، پرداختن به برخی مسائل اختلافی امامیه با اهل سنت همچون موضوع جایگاه «صحابه» است که در این بحث دیدگاه امامیه درباره آن به طور شفاف بیان شده است.

پایان این فصل به بیان معنای اسلام و مسلمان و حد تکفیر از دیدگاه امامیه اختصاص دارد؛ همچنین دیدگاه امامیه درباره کسانی که در زمره مسلمین اند و احکام اسلام درباره آنان جاری است، ذکر شده است.

فصل سوم :شرح مختصری از اندیشمندان مورد استناد

فصل آخر کتاب به معرفی و بیان مختصر شرح حال اندیشمندان امامیه ـ که در این کتاب به آثارشان مراجعه شده است – با رعایت ترتیب زمانی اختصاص دارد تا مخاطبان به جایگاه علمی و اعتبار تألیفات آنان در عقاید پی برند

برای دریافت متن کامل مقاله ایجا کلیک کنید

https://emamat.org/andishe-1266/