ضرورت معرفی اصول فقه شيعی در قالب های آکادميک
ترجمه کفايه مرحوم آخوند و چند متن ديگر اصولی مانند رسائل و مجموعه کامل حلقات مرحوم آقای صدر، نيزتحليل مبانی اصولی شيخ و آخوند و اعلام ثلاثه در قالب رساله های دکتری به زبان انگليسی داراي اهميت زيادی است.
اصول فقه شيعی در آنچه در مکتب وحيد بهبهانی و بعد در مکتب شيخ انصاری تحول يافت از لحاظ گسترش و عمق دقت ورزی های مختلف فکری و حقوقی و هرمنوتيک از مهمترين افتخارات علمی تشيع در دو سده اخير است. درست است که اصول فقه در آغاز بيشتر در ميان اهل سنت باليد و شافعيان و حنفيان در تحول آن سهم عمده را در سده های نخستين داشتند اما اصول فقه شيعی در دو سده اخير دامنه هایی را درنورديد که مطلقا تحولات اصول فقه سنی با آن قابل مقايسه نيست. دانشوران شيعی قرن ها با مطالعه و آموزش و تدريس و تدرس متون اصولی شيعی و سنی در قالب حاشيه ها و شروح و پردازش های نو در تحول اين دانش سهم داشتند اما به ويژه با مکتب شيخ و با طرح موضوعات جديد در اين علم ابعاد تازه ای از انديشه ورزی در علم اصول و مباحث منطق فقه و حقوق و هرمنوتيک مجال ظهور يافت.
سده نوزدهم دوران اوج شکوفايی اين علم بود و صدها جلد کتاب در اين دانش نوشته شد. بعد از تدوين کفايه هم دهها شرح و حاشيه و تعليقه تاکنون بر اين کتاب نوشته شده و سنت های مختلفی از ارائه مبانی جديد و نقدها و پاسخ ها و دقت ورزی ها در حول و حوش آن تدوين شده است. جز يکی دو کتاب در علم اصول فقه شیعی چيزی تاکنون به زبان انگليسی ترجمه نشده و در مجموع آنچه در اين زبان درباره اصول فقه شيعی نوشته و منتشر شده شايد از عدد انگشتان يک دست هم تجاوز نکند. يکی از ضرورت ها تدوين مبانی اين علم در قالب های فلسفی و يا حقوقی قابل مفاهمه متناسب با موضوعات مختلف اين علم است. برای اين کار هم بايد زمينه های تاريخی و فکری مسائل اين علم مورد دقت ورزی قرار گيرد و در مباحث مختلف آن به دقت تحرير محل نزاع شود و هم در قالب آنچه به عنوان فلسفه علم اصول از سوی برخی از محققان برجسته اصولی معاصر مطرح شده مسائل اين علم در زبانی قابل مفاهمه برای بحث های فلسفی و حقوقی تبيين شود.
ترجمه کفايه مرحوم آخوند و چند متن ديگر اصولی مانند رسائل و مجموعه کامل حلقات مرحوم آقای صدر به زبان انگليسی اهميت زيادی دارد. علاوه بر آن ضروری است مبانی اصولی شيخ و آخوند و اعلام ثلاثه در قالب رساله های دکتری به زبان انگليسی مورد تحليل قرار گيرد. انتشار مقالات به زبان انگليسی درباره بحث در ابعاد مختلف انديشه های اصولی فقهای شيعه و مقايسه مباحث حقوقی و يا زبانی و فلسفی مطرح در اصول فقه شيعی با نظرات مطرح در دانش حقوق و فلسفه زبان و هرمنوتیک می تواند برای معرفی اصول فقه شيعی و جايگاه رفیع دانش حقوق و تفکر حقوقی و قانونی در تفکر شيعی مفيد باشد. متأسفانه تا آنجا که اطلاع دارم تنها يک مجله اختصاصی به زبان فارسی درباره اصول فقه منتشر می شود. وجود مرکزی برای مطالعات اصولی و نشر علمی ميراث اصولی شيعه می تواند زمينه را برای انتشار متون و مقالات و ترجمه اين آثار فراهم کند.
دکتر حسن انصاری
عضو هيئت علمی مؤسسه مطالعات عالی پرينستون
ثبت دیدگاه شما