تبیین اندیشه شیعی در سه دهه نقاشی ایران دوره معاصر (57 ـ 87ش)

چکیده
اندیشه شیعی در چند دهه اخیر، تأثیر انقلابی و ساختارشکن بر نقاشی معاصر ایران داشته و در سه دهه از عمر انقلاب یعنی سال‌های 57 تا 87 شمسی، نمود خاصی یافته است. تأثیرپذیری نقاشی ایران معاصر از فرهنگ شیعی و در رأس آن واقعه کربلا آشکار و هویداست. بیرق­ها، سلاح­ها، مرکب­ها و رنگ­های سرخ و سبز در این آثار، همگی در حکم نشانه­هایی برای بیان وقایعی هستند که از فرهنگ شیعی سرچشمه می­گیرند. نشانه­ها در قالب نماد و سمبل، محملی توانا و گویا برای شرح وقایع و مظلومیت شیعه هستند و نقاشی انقلاب به­مدد این نشانه­ها و مفاهیم آن­ها به زبان استعاری، با مخاطب رابطه برقرار می­کند. به­لحاظ محتوایی، به­کارگیری مضمون‌های شیعی مهم‌ترین ویژگی بارز نقاشی انقلاب است. در این مقاله، ضمن جمع­بندی و تکمیل دیدگاه­های پژوهش­گران در مورد محتوای مضامین دینی شیعی در سه­ دهه از نقاشی انقلاب، آثار مربوط به این سال­ها از طریق بررسی محتوای مضمون و اطلاعات متن جداول و نمودارها تجزیه­ و تحلیل می­شوند. بررسی­های انجام­شده، نشان می­دهد که محتوای آثار بیش­تر تحت‌ تأثیر اندیشه و آموزه­­های شیعی بوده و از لحاظ تکنیک و شیوه­ اجرا نیز این آثار عمدتاً به­صورت ترکیبی در قالب سبک­های رئالیسم و سمبولیسم آفریده شده­ اند.