غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام، نگاهی کوتاه به حدیث غدیر در منابع شیعی

حدیث غدیر، در بسیاری از منابع اهل سنت نقل شده است؛ علمای شیعه هم در کتابهای خود به همان منابع استناد می کردند تا نشان دهند که این حدیث متواتر و مشهور هست حتی در میان علمای اهل سنت. اما این روش برخی از متعصبان را دچار اشتباه کرد و تصور کردند که شیعه خود […]

---

حدیث غدیر، در بسیاری از منابع اهل سنت نقل شده است؛ علمای شیعه هم در کتابهای خود به همان منابع استناد می کردند تا نشان دهند که این حدیث متواتر و مشهور هست حتی در میان علمای اهل سنت. اما این روش برخی از متعصبان را دچار اشتباه کرد و تصور کردند که شیعه خود کتاب یا منابع مکتوب ندارد؛ به عنوان نمونه ابن روزبهان به هنگام نقد علامه حلی نوشت:
«شگفت آن كه اين مرد، تنها به نقل روايات اهل سنّت مى پردازد؛ چرا كه شيعيان از هرگونه كتاب، روايات و علماى مجتهد و ناقل حديث، محروم هستند. بنابراين، وى در اثبات ادّعاهاى خود، به شدّت به كتاب هاى اهل سنّت نيازمند است».
برای پاسخ به امثال چنین سخنانی، آیت الله سید علی حسینی میلانی کتاب غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام را نگاشت تا با نگاهی کوتاه به حدیث غدیر در منابع شیعی نشان دهد که اولا شیعه عالمان و مجتهدان برجسته ای دارد که صاحب کتاب و آثار قلمی هستند و دوم اینکه این حدیث غدیر مورد اتفاق تمامی مسلمانان جهان است و تنها افراد متعصب و کینه توز تلاش دارند در اسناد و وجود این حدیث خدشه و تردید وارد سازند.
کتاب غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام، در دو بخش تدوین شده است:
بخش نخست به نقل آیات غدیر پرداخته و چهار آیۀ زیر را در این باره ذکر کرده  است:
آيه يكم: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ»؛ اى پيامبر! آن چه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده است، به طور كامل (به مردم) برسان و اگر انجام ندهى رسالت او را انجام نداده اى و خدا تو را از (خطرهاى) مردم حفظ مى كند.
آيه دوم: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَرَضيتُ لَكُمُ اْلإِسْلامَ دينًا»؛ امروز دين شما را به حدّ كمال رساندم و بر شما نعمتم را تمام كردم و بهترين آيين را كه اسلام است براى شما برگزيدم.
آيه سوم که درباره شخصى به نام نعمان فهرى که به انتصاب امیر المؤمنین علیه السلام معترض بود، نازل شد: «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذاب واقِع * لِلْكافِرينَ لَيْسَ لَهُ دافِعٌ»؛ پرسنده اى، عذاب حتمى درخواست كرد؛ عذابى كه بر كافران است و هيچ دفع كننده اى ندارد.
آيه چهارم: شيخ على بن ابراهيم قمى رحمه اللّه ـ از بزرگان قرن سوّم ـ به سند خود از امام جعفر صادق عليه السلام نقل مى كند كه آن حضرت فرمود: در روز غدير و در شأن امير مؤمنان على عليه السلام اين آيه ها نازل شد: «وَإِنَّهُ لَتَنْزيلُ رَبِّ الْعالَمينَ * نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ اْلأَمينُ * عَلى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرينَ»؛ و به يقين اين (قرآن) از جانب پروردگار جهانيان نازل شده است. روح الأمين آن را نازل كرده؛ بر قلب تو، تا از بيم دهندگان باشى.
نویسنده ذیل هر یک از آیات، شأن نزول هر کدام را به سخن علمای حدیث مستند کرده است.

بخش دوم به احادیث غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام پرداخته و ضمن نقل ماجرای غدیر از کتاب قرب الاسناد حمیری به مصائب على عليه السلام از کتاب تفسیر عیاشی اشاره می کند که با وجود داشتن ده ها هزار شاهد در غدیر، نتوانست حق خود را بگیرد و حال آنکه دو شاهد برای گرفتن حق کافی است.
در ادامه به سخنان زید بن صوحان از کتاب رجال کشی اشاره رفته است که هنگام شهادت در جنگ جمل به امیر المؤمنین علیه السلام عرض کرد:
«به خدا سوگند، از روى جهالت در كنار تو نجنگيدم؛ بلكه از امّ سلمه همسر پيامبر صلى الله عليه وآله شنيدم كه مى گفت: از رسول خدا صلى اللّه عليه وآله شنيدم كه مى فرمود: من كنت مولاه فعليّ مولاه، اللهمّ وال من والاه، وعاد من عاداه، وانصر من نصره، واخذل من خذله؛ هر كه من مولاى او هستم، على مولاى اوست. خدايا! دوستداران او را دوست و دشمنانش را دشمن بدار، هر كه او را يارى كند، ياريش كن و هر كه او را تنها گذارد، تنهايش گذار.
سوگند به خدا، به همين خاطر است كه كراهت داشتم تو را تنها گذارم؛ چرا كه در اين صورت، خداوند مرا تنها مى گذاشت».
سخنان پیامبر در غدیر دربارۀ امیر المؤمنین علیه السلام از کتاب خصال صدوق و مهتری و سروری آن حضرت بر مردم و حدیث منزلت از کتاب اثباة الهداة شیخ حر عاملی، و سفارش پیامبر بر مردم بعد از ابلاغ آیه و انتصاب امیر المؤمنین از کتاب امالی شیخ طوسی مطالبی هستند که نویسنده به نقل آنها پرداخته است.
در ادامه فوایدی از احادیث غدیر ذکر شده است از جمله تعداد حضور افراد در غدیر آمده است.
استناد امیر المؤمنین علیه السلام به حدیث غدیر در نشست شورا، به روایت طوسی در امالی، و ثقفی در الغارات و شیخ حر عاملی در ادامه آمده است.
سوگند دادن به حدیث غدیر نزد ابوهریره و تأیید حدیث غدیر توسط وی، نیز نقل روایت های سوگند دادن و استناد امیر المؤمنین علیه السلام به حدیث غدیر در شورا در کتب معتبر اهل سنت در کتابهای مناقب خوارزمی، فرائد السمطین حموینی، و استیعاب ابن عبد البر مورد اشاره قرار گرفته است.
نویسنده پس از نقل گفتگوی سعد ابی وقاص با معاویه و خودداری سعد از دشنام دادن به امیرالمؤمنین به خاطر احادیث غدیر و منزلت، از تحریف این گفتگو در کتابهای اهل سنت یاد می کند.
در اینکه مراد از حدیث غدیر جانشینی امیر المؤمنین به ولایت و حکومت بوده است به نقل از عیاشی به سخن عده ای اشاره می کند که گفته اند تلاش می کنیم که نگذاریم حکومت به علی برسد؛ اما وقتی پیامبر از آنها بازخواست می کند، تکذیب می کنند که چنین چیزی گفته اند.
معنای حدیث غدیر از رسول خدا که «هر که من پیامبرش هستم، علی امیر اوست» به روایت شیخ فرات بن ابراهیم کوفی مطلب دیگری است که از کتب شیعه نقل شده است.
اعتراف ابو حنیفه به دلالت حدیث غدیر بر ولایت و امارت امیر المؤمنین به نقل از امالی شیخ مفید و استحباب روزۀ غدیر به نقل از تهذیب الأحکام شیخ طوسی مطالب پایانی کتاب هستند.