۵ میدان بزرگ فکری و کلامی مغفول پیش روی حوزویان
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی: الحاد علم پایه اگر گسترش پیدا کند تنها مختص به ایدئولوگ‌ها و نخبگان نیست و پای آن به کلاس درس دانش‌آموزان ما هم باز خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی تشریح کرد؛
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی، صبح امروز در نشست علمی کاربردی درحوزه کلام اسلامی که به همت دو مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی و مجتهده امین وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، گفت: اهل بیت (عليهم السلام) علم ارزشمند را علم نافع دانسته‌اند و علمی که ارزشمند نباشد و از آن استفاده‌ای نکنند، فضل است.
وی ادامه داد: علم نافع هم متناسب با شرایط و زمان تعیین می‌شود، ممکن است علمی در یک برهه از زمان مفید بوده است و امروز دیگر کارآیی ندارد، پس باید مراقب باشیم که آموزش‌هایی که می‌بینیم و وقتی که می‌گذرانیم برای آموختن علوم نافع باشد تا عمر خود را بیهوده صرف نکنیم.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی در ادامه اظهار کرد: امروز برای توسعه و پیشرفت، راهی جز تلاش علمی معرفتی و تربیت درست نسبت به انسان‌ها نداریم و باید شخصیت چند بعدی خودمان و کسانی که با آن‌ها در ارتباط هستیم را بسازیم و از تربیت غافل نشویم.
تغییر نگاه‌های بنیادین الهیاتی برای تحقق علوم اسلامی ضروری است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی فقه شیعی را از نظر تاریخی و امروز، مرهون بنیادهای فکری و اعتقادی دانست و خاطرنشان کرد: امروز معتقدیم که علوم انسانی سکولار نمی‌تواند در جامعه ما نیاز مردم را برطرف کند، چرا که جهان بینی آن‌ها خالی از دین است.
وی در ادامه افزود: تا نگاه‌های بنیادین الهیاتی ما تغییر نکند، چیزی به نام روانشناسی و جامعه شناسی و اقتصاد اسلامی نخواهیم داشت، پس باید زیرساخت معرفتی خود در دانشی که می‌خواهیم در آن موفق باشیم را بشناسیم.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی تصریح کرد: یک دانش پژوه توانمند باید دو نگاه داشته باشد، یک نگاه نسبت به میراث تولید شده از گذشته و یک نگاه هم به آینده و به نیازها و میدان‌هایی که باید در آن‌ها فعالیت کند. نباید از هویت و گذشته خود غافل شویم و در عین حال، نباید از توجه به آینده عقب بمانیم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان اینکه هر انسانی در دوران عمر خود یک تیر می‌اندازد و می‌تواند یک تحولی را ایجاد کند، گفت: هر کسی باید سهم و نقش تاریخی خود را بداند، ممکن است فردی در گوشه‌ای فکری تولید می‌کند و ایده و طرحی می‌دهد که چند نسل از آن بهره می‌برند و اینکه چگونه نقش خود را بدانیم هم مرهون شناخت صحیح میدان‌های عملی است که فراروی ما قرار دارند.
نگاه به آینده؛ حلقه مفقوده پژوهش در حوزه‌های علمیه
وی با اشاره به ضرورت شناخت اولویت‌ها در حوزه علمیه عنوان کرد: امروز باید اولویت‌ها و اقتضائات زمان خود را بشناسیم تا بتوانیم مثلاً در پایان نامه‌ای که می‌نویسیم این موارد را لحاظ کنیم و یک بینش آینده‌نگر داشته باشیم که متأسفانه چنین بینشی در جامعه حوزوی ما بسیار کمرنگ است و به همین دلیل هم بسیاری از تلاش‌ها، ثمر و نتیجه و فایده‌ای به حال جامعه ندارند.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی، آموزش نیازها و ورود در میدان‌های درگیری و چالش را یکی از لوازم جدایی ناپذیر نظام آموزشی حوزه عنوان کرد و گفت: چون سرعت تحولات در دنیای جدید بسیار بالا است، ما گاهی عقب می‌مانیم و عرصه‌ها را دیر متوجه نمی‌شویم یا تمرکز لازم را برای اقدام به موقع نداریم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با تأکید بر لزوم شناخت 5 میدان مهم درگیری فکری و کلامی برای حوزویان، اظهار کرد: الهیات و کلام در معنای گستره خود حوزه تأمین و پشتیبانی و تصحیح مبانی نظری و فکری و بینشی است و امروز 5 میدان بزرگ فراروی کلام پژوهان و فلسفه پژوهان ما و هم برای کسانی که می‌خواهند در رشته خود با نگاه عمیق کار کنند، وجود دارد.
وی میدان اول را میدان مقولات ایمان در صحنه زندگی و سنگر خانه دانست و افزود: این میدانی است که ما در آن زندگی می‌کنیم و حیات ما بستگی به آن دارد و اگر نتوانیم جامعه خود را بر اساس ضوابط فکری و معرفتی بسازیم، عملاً شکست خورده‌ایم و پرداختن به افق فراتر هم برای ما بی‌معنا خواهد شد و اگر حوزه نتواند نقش صحیح تاریخی خود را ایفا کند، عواقب سختی را در پیش خواهیم داشت.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی خاطرنشان کرد: حوزه تهدید ایمان و معنویت، حوزه اولی است که باید مورد توجه باشد. می‌دانیم که از قرن نوزدهم یک نهضتی از غرب پدید آمد که معتقد به تمام شدن عصر دین و معنویت بود و سکولاریزاسیون را به بهانه عقلانیت پیگیری کرد و معنویت را هم در اندیشه‌های سکولار محدود کرد.
عدم باور وقوع انقلاب اسلامی از سوی جامعه شناسان سکولار
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی در ادامه افزود: در قرن بیستم نشانه‌هایی از بازگشت به دین و معنویت در انسان‌ها دیده شد و انقلاب اسلامی ایران به عنوان نماد این حرکت دیده شد و جالب است که چنین پدیده‌ای اصلاً در نگاه جامعه شناسان سکولار جایی نداشت و کم کم محققان متوجه شدند که جهان در حال یک گرایش معنوی است، امروز کاملاً مسلم است که تئوری سکولار شدن جامعه مدرن، یک تئوری تمام نیست و برخی معتقدند که جهان به سوی اخلاق پیش می‌رود.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی با بیان اینکه امروز ایمان و معنویت سکولار در جهان ایجاد شده است، تصریح کرد: کسانی به جای خداخواهی، نوعی تجربه‌های درونی و روان‌شناختی تعریف کرده‌اند که جای ادیان الهی را بگیرد و آداب و اخلاق معنوی سکولار را ساخته‌اند.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی خاطرنشان کرد: کلیسای مسیحی خیلی پیشتر از ما با این بحران برخورد کرده و مطالعات گسترده‌ای انجام داده است و بحث کلام کاربردی با گرایش‌های مختلف را راه‌اندازی کرده‌اند.
وی با بیان اینکه امروز ایمان دیگر یک مقوله نیست که صرفا به لحاظ نظری نیازمند اثبات باشد، اظهار کرد: ایمان یک مقوله زنده موجود در حیات فردی و اجتماعی ما است که می‌تواند آسیب ببیند و زمینه‌های رشد دارد و مراقبت‌های بالینی باید شروع شود و الهیات از صحنه آکادمی به صحنه زندگی آمده است و فیلسوفان و متکلمانی هستند که در فضای عملی کار می‌کنند.
نامشخص بودن جایگاه اقتصاد و تولید ثروت در حکمرانی اسلامی
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی، میدان دوم را حوزه حاکمیت دین و حکمرانی دینی قلمداد کرد و گفت: یکی از اساسی‌ترین مباحث الهیات ما امامت است که به معنای پیشوایی و مدیریت اجتماعی است و ما مسائل مهمی در این حوزه داریم که نحوه برخورد با اشخاص و جایگاه سرمایه و اقتصاد است که جایگاه ثروت حلال در حکمرانی اسلامی هنوز هم از بنیادی‌ترین مشکلات و مسائل ما است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی ادامه داد: تا ما چهارچوب‌ها و پارادایم‌های نظری حاکمیت دینی را تعریف نکنیم، تکلیف ما با بسیاری از مسائل معلوم نیست. لذا باید در حوزه‌های علمیه به صورت جدی بر روی این موضوع کار شود.
وی حوزه خانواده و سبک زندگی را به عنوان سومین میدان مهم معرفی کرد و افزود: امروز آن خانواده قدیمی دیگر وجود ندارد و حوزه علمیه باید الگوهای سبک زندگی اسلامی در شرایط جدید را تعریف کند و باید بدانیم که همان گونه که انفعال در برابر شرایط جدید غلط است، انزوا در این خصوص هم مردود است.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی با اشاره به این که امروزه صدها جلد کتاب به زبان‌های مختلف درباره شیعه نوشته شده است، تصریح کرد: در انگلیس و فرانسه و اسراییل مراکز مطالعات شیعه پژوهی فعال هستند و آثار شیعه را احیاء می‌کنند، هرچند آن‌ها نگاه مغرضانه دارند، اما ناگزیر ما در آینده با مجموعه‌ای از آثار شیعی مواجه خواهیم شد که دیگران برای ما نگاشته‌اند و این مخاطره بسیار بزرگی است که فقه و کلام اسلامی از دریچه آن‌ها به دنیا نشان داده شود.
غفلت از جهان اسلام؛ ضعف بزرگ حوزه‌های علمیه
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با اشاره به اطلاعات کم حوزویان ایرانی از جهان اسلام، اظهار کرد: باید جهان اسلام را بشناسیم و نقاط تعامل را بدانیم و باید جریان‌های فکری مختلف و مبانی آن‌ها را مورد تحقیق قرار دهیم.
وی با بیان اینکه سه جریان فعال و کنشگر در جهان اسلام داریم که شناخت آن‌ها بر هر طلبه واجب است، خاطرنشان کرد: جریان سلفی‌گری اولین مورد است که نباید آن را با داعش و وهابیت اشتباه بگیریم. داعش تنها یک شکل آن است و بدانید که امروز اگر داعش نابود شده است، چند سال دیگر سلفی‌ها به نوعی دیگر از جهان اسلام یارگیری خواهند کرد و حتی برخی جریان‌های روشنفکری هم متأثر از سلفی‌ها هستند.
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی جریان روشنفکری جهان اسلام را دومین جریان فعال دانست و تصریح کرد: اولین تجدید نظرها در حوزه فکر اسلامی در مواجهه با دنیای جدید را روشنفکران اسلامی می‌سازند و همه جریان‌های فکری که در ایران آمده‌اند، چهل یا پنجاه سال قبل در جهان عرب و شبه قاره به وجود آمده‌اند.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی جریان تصوف را به عنوان سومین جریان فعال فکری در جهان اسلام معرفی کرد و گفت: البته تصوف و جریان صوفی‌گری در جهان اسلام با آنچه که امروز در کشور ما وجود دارد، متفاوت است و عالمان بزرگ و ائمه جماعات در این کسوت هستند، حال آنچه در کشور ما تصوف شکل فرقه‌ای به خود گرفته، تصوفی است که در مقابل دین و مذهب ما قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه گفت‌وگوی ادیان میدان دیگر پیش روی ما است، افزود: در برهه‌ای از جمهوری اسلامی هزینه‌های گزافی صرف گفت‌وگوی ادیان شده است، اما با قطعیت می‌گویم که باقیمانده آن چیزی نزدیک به صفر است.
سهم ناچیز حوزه در جنگ بزرگ دین‌داران و الحاد نوین
رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریان‌ها و فرق انحرافی، حوزه دنیای الحادی را میدان پنجم پیش رو دانست و اظهار کرد: در الحاد جدید یا علم پایه، اعتقاد به خدا را در زیست‌شناسی و عصب‌شناسی دنبال می‌کنند و پیدایش جهان را با فیزیک جدید بحث می‌کنند، ما هنوز از برهان علیت استفاده می‌کنیم، اما متخصصان فیزیک کوانتوم معتقدند که برهان علیت اساساً یک مقوله ذهنی است و در عینیت خارجی چیزی به این نام نداریم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با اشاره به جنگ بزرگ میان دین‌داران و الحاد جدید، تصریح کرد: متأسفانه حوزه علمیه ما سهم بسیار ناچیزی در این جنگ 50 ساله دارد، میدان الحاد نوین عرصه بسیار جدی و مهم است، الحاد فلسفی برای نخبگان است، الحاد مکتبی در انسان‌های ایدئولوگ ایجاد می‌شود، اما الحاد علمی اگر توسعه پیدا کند به دانش‌آموزان دبستانی هم خواهد رسید.
ثبت دیدگاه شما