گزارشی از نشست معرفی تشیع در عرصه بین‌الملل «فرصت‌ها و چالش‌ها»
نشست علمی معرفی تشیع در عرصه بین‌الملل «فرصت‌ها و چالش‌ها» به همت مؤسسه البیان للتواصل والتأصیل برگزار شد.
نشست علمی معرفی تشیع در عرصه بین‌الملل «فرصت‌ها و چالش‌ها» به همت مؤسسه البیان للتواصل والتأصیل و در حاشیه نمایشگاه انوار هدایت در قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرزایی در نشست؛ معرفی تشیع در عرصه بین‌الملل «فرصت‌ها و چالش‌ها»، به تبیینی از نیازهای عرصه بین‌الملل پرداخت و ابراز داشت: تبیین گفتمانی فارغ از نگاه مسئله‌مند و پرهیز از نگاه‌های انفعالی، نیازمند نظریه‌پردازی و منطق گفتمانی است.
وی در ادامه با بیان این که توجه به چالش و مسئله از ارکان توفیق مکاتب رقیب است، اظهار داشت: اصولاً رقابت اصلی مکاتب نه بر سر ضعف و قوت مناظرات و مجادلات، بلکه بر سر ضعف و قوت آن‌ها در حل مسئله‌ها و پاسخ به پرسش‌ها و توجه به عینیت‌هاست. درعین‌حال مایلم بر شرط گفتمان‌اندیشی یا گفتمان‌گرایی در فرایند روایت و تبیین تأکید کنم. رویکرد گفتمانی با ساختار انسان و جامعۀ معاصر و طرز تلقی آدمی از زندگی دوران مدرنیته سازگارتر است.
سخنران این نشست علمی بر اهمیت ارائه نظریات معرفتی در عرصه بین‌الملل تأکید کرد و با بیان این که آنچه جریان می‌سازد و موج ایجاد می‌کند، نظریه‌پردازی گفتمانی است، اظهار داشت رسانه، جریانی است که نمی‌توان با تبیین‌های نقطه‌ای، جزئی و فتوایی، با آن رقابت نمود؛ در فعالیت‌های بین‌المللی باید ضمن توجه به جنس رقابت‌ها، به ادبیات تبیینی موضوعات بین‌المللی توجه جدی داشته باشیم.
وی با برشمردن آسیب‌هایی از وضعیت موجود تبیین تشیع، تأکید کرد که مشروعیت گفتمان‌های اسلامی بر محوریت قرآن کریم شکل می‌گیرد و رقابت بر سر مشروعیت اسلامی در سطح بین المذاهبی، مبتنی بر نسبت و تناسبِ باورها، ایده‌ها، دعوی‌ها و تعالیم هر مذهب با متن مرجع اعلی یعنی قرآن کریم است. این غفلت ملموس ما از غنی‌سازی و مشروعیت‌بخشی قرآنی به گفتمان معاصر شیعی دارای تبعات است و عامل تضعیف ادبیات و مقبولیت جایگاه تشیع می‌شود. او همچنین خاطرنشان ساخت: تبیین و معرفی امور سیال معطوف به شرایط زمان، مکان و مخاطب است؛ در جهان تشیع و یا جهان غرب باید گفتمان متناسب با آن را در دستور کار قرار دهیم.
این پژوهشگر دینی با بیان این که گفتمان‌سازی معرفتی و تبیین دقیق تشیع به ما امکان رقابت و شکل‌گیری تخاطب بین‌المللی را می‌دهد، اظهار داشت: فقه باید از نگاه فتوایی صرف به سمت نگاه نظام‌مند مبتنی بر فتاوای نظریه‌پردازانه حرکت نموده، خود را از انحصار در بررسی و مقایسه مسائل جزئی خارج سازد.
وی ظرفیت‌های زبانی تبیین آموزه‌های معرفتی در عرصه بین‌الملل را نیز مورد توجه قرار داد و ابراز داشت: مسیحیت نه‌تنها به زبان‌های زنده دنیا؛ بلکه به زبان‌هایی که شاید تنها یک قبیله با آن سخن می‌گوید نیز توجه داشته برای آن ترجمه‌هایی را ارائه نموده است. برای معرفی تشیع باید با زبان مخاطب و گویش‌های متنوع انسان بین‌الملل سخن بگوییم. تشیع را نه‌تنها به زبان‌های بین‌المللی، بلکه باید با ادبیات بین‌الملل معرفی نماییم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرزایی با اشاره به این که انسان غافل از زمانه و عصر امکان ندارد تبیین کارآمدی داشته باشد، اظهار داشت: اگر فعالان دینی و معرفتی ندانند در چه زمانی حضور دارند و توجهی به شرایط و اقتضائات زمانه نداشته باشند، در شناخت دقیق روابط عقب خواهند افتاد.
وی در ادامه مسئله داری، برخورداری از روحیه مطالبه‌گری و توقع حل مسئله از دین را از ویژگی‌های انسان امروزی توصیف کرد و اظهار داشت: کارآمدی حکومت دینی مهم‌ترین پیش‌نیاز پاسخ به مطالبه‌گری انسان معاصر است. نیاز است تا راه‌حل‌های متقن معرفتی را برای التیام انسان ناآرام، آشفته و افسرده و نیز انسانی که معنای زندگی را فهم نمی‌کند، به‌درستی تدوین و ارائه نماییم.
عضو هیئت‌علمی جامعةالمصطفی با تأکید بر این که رویکرد و قالب تبیین‌های دینی، باید ناظر به نیازهای جامعه، امت‌ها و تمدن‌ها شکل بگیرد، خاطرنشان ساخت: گسترش جریان‌های الحادی در جوامع انسانی و شکل‌گیری قالب‌های تبیینی غیر همسو، جامعه اسلامی را به سمت رویارویی مذهبی سوق می‌دهد؛ داستان بشریت با شیعه باید داستان نجات‌بخش باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که علوم‌انسانی جدید، در کنار تفسیر به دنبال تغییر است، اظهار داشت: متأسفانه در مسیر اسلامی‌سازی علوم‌انسانی، غالباً مبتنی بر توجیهات دینی به دنبال رد یا تأیید دانش‌های علوم‌انسانی مدرن هستیم. علوم‌انسانی مدرن در ساماندهی فرد و جامعه به دنبال ساخت دنیایی برای مردم است که سعادت، خوشبختی و کمال را با نگاهی خاص تعریف می‌کند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرزایی با اشاره به این که زبان حال واقعیت غربی، ادعای تجلی، جایگزینی و اثبات نگاه اسلامی در منظرهای زیست اجتماعی است، خاطرنشان ساخت: اندیشه غربی مبتنی بر اندیشه‌های انتقادی شکل‌گرفته و در بستر این نقدها خود را به‌روزرسانی می‌کند؛ لذا در مواجهه با اندیشه‌های غربی باید فارغ از نگاه‌های انتقادی، ارائه نظریات پویا را مبتنی بر نگاه‌های روشمند گفتمانی تبیین کنیم.
وی بر اهمیت ارائه تشیع با ادبیات قرآنی در جهان تصریح کرد و خاطرنشان ساخت: زمانی که با غیرشیعیان سخن می‌گوییم، باید از ابزارها، مکانیزم‌ها و گفتمان‌های مشترک در سطوح بالاتر بهره بگیریم. برای حرکت آبرومندانه جریان شیعی، باید روش همکاری با جهان اسلام را بهبود بخشیده، پروژه مشترک فکری، علمی و تبلیغی برون مذهبی را مبتنی بر امکانات، الزامات و شرایط کار شراکتی و تعاملی جدی بگیریم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرزایی در پایان سخنان خود ضمن اشاره به تقابلات دانشی درون گفتمانی، با تأکید بر این که باید شکل‌گیری وحدت گفتمانی و جریانی قابل‌قبول را در دستور کار قرار دهیم، اظهار داشت: باید ضمن احترام به اختلاف دیدگاه‌ها، از نزاع‌های حذفی و پاره‌پاره شدن چهره گفتمان شیعی در جهان به‌دور بوده، گفتمان اندیشه‌ای را ناظر به همکاری‌های معرفتی دنبال نماییم.
حجت‌الاسلام سید حامد علیزاده موسوی نیز در بخش دیگری از این نشست، بر لزوم جریان‌سازی گفتمانی در عرصه بین‌الملل تصریح کرد و ابراز داشت: باید گفتمان مقابله و مواجهه با شیعه‌پژوهی که فارغ از نیازهای فضای بین‌الملل و از منظر زبانی و روشی دنبال می‌شود، را اصلاح نماییم.
وی با تأکید بر این که در مواجهه با فضای بین‌الملل باید به جایگاه فعالان و مرزهای دانشی هدف‌گذاری شده توجه داشته باشیم، اظهار داشت: متأسفانه بخش قابل‌توجهی از رویکردهای ما در عرصه بین‌الملل بدون شناخت صحیح از مرزهای دانشی و در فضای دانشی متفاوتی دنبال می‌شود.
معاون پژوهش مؤسسه البیان، بر لزوم شناخت نیازهای جوامع جزء و اقلیت تمدن‌ها و اصلاح نگاه به جایگاه مرجعیت شیعی در جهان اشاره کرد و ابراز داشت: در مطالعات شیعی باید فارغ از روش‌های درون گفتمانی، رویکردهای نویی را برای حضور مؤثر در فضای بین‌الملل در پیش بگیریم. باید مبتنی بر گفتمان‌شناسی درست، به نیازهای گفتمانی غالب جوامع توجه جدی صورت‌گرفته، ناظر به شرایط و اقتضائات مطالعات هدفمندی را در دستور کار قرار دهیم.
وی بر اهمیت توجه به عنصر نقد اندیشه‌ها و ترویج گفتمانی مبتنی بر نیازهای بین‌المللی تأکید و خاطرنشان ساخت: اگر بخواهیم با فضای بین‌الملل وارد بحث شویم و به بیان و تبادل نظر بپردازیم، باید از پوسته نقدهای درون گفتمانی رها شویم و از مرزهای گفتمانی خارج شده، با نگاه به گفتمان غالب در غرب، رویه جریان‌سازی اندیشه‌ای را در پیش بگیریم.
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی در بخش پایانی سخنان خود ضمن تأکید بر جایگاه مخاطب‌شناسی در فضای مجازی، بر اهمیت به‌کارگیری شیوه‌ها و روش‌های متنوع گفتمانی تصریح کرد و اظهار داشت: یکی از فرصت‌هایی که باید در حوزه علمیه و دانشگاه ایجاد نماییم، فرصت‌های شناسایی و کشف شاخص و ظرفیت‌سنجی‌های دانشی عرصه بین‌الملل است.
دکتر عبدی‌پور، معاون بین‌الملل مؤسسه البیان در ابتدای این نشست ضمن اشاره به‌ضرورت ایجاد همگرایی‌ها برای شکل‌گیری هم‌افزایی‌های فعالیتی در عرصه بین‌الملل، به تغییرات رویکرد مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام اشاره کرد و ابراز داشت: برای تغییر وضعیت میدان، نیازمند بازشناسی فعالیت‌های صفی و ستادی اقدامات در عرصه بین‌الملل هستیم.
وی در ادامه ضمن ارائه توضیحاتی دررابطه‌با موضوع نشست، به گستره فعالیت مراکز آموزشی، پژوهشی و فرهنگی عرصه بین‌الملل اشاره کرد و ابراز داشت: علی‌رغم تمام دستاوردهای ارزشمند، همواره نیازمند نگاه برون مذهبی به فعالیت مراکز و بازخوانی شناخت میراث شیعی در عرصه بین‌الملل و تعریف پروژه‌های بزرگ علمی هستیم.
دبیر این نشست علمی با اشاره به این که جمهوری اسلامی در دورانی شکل گرفت که غرب برای ورود به مدرنیته و توسعه از آموزه‌های دینی عبور کرده بود، اظهار داشت: نظام جمهوری اسلامی شکل‌گیری توسعه همه‌جانبه را مبتنی بر حفظ آموزه‌های دینی و منابع وحیانی دنبال می‌کند؛ در مسیر بازسازی علوم‌انسانی اسلامی نمی‌توانیم با توقف درگذشته، در عرصه ملی و بین‌المللی به موفقیت دست یابیم. در عین به‌روزرسانی دانش‌ها باید ادبیات مبتنی بر احیای ظرفیت‌های تمدنی را به کار گیریم.
ثبت دیدگاه شما