دومین نشست علمی_تخصصی «بررسی آثار و شاخص‌های معرفی اسلام شیعی به عرصه بین الملل در جهان معاصر» برگزار شد
این نشست روز پنج شنبه دوازدهم آبان 1401 با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در سالن همایش‌های مجمع جهانی اهل بیت (ع) در قم برگزار شد.
دومین نشست از سلسله نشست‌های علمی ـ تخصصی «بررسی آثار و شاخص‌های معرفی اسلام شیعی به عرصه بین الملل در جهان معاصر» روز پنج شنبه دوازدهم آبان 1401 با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در سالن همایش‌های مجمع جهانی اهل بیت (ع) در قم برگزار شد.
«مجمع جهانی اهل بیت (ع)» و «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» برگزارکنندگان این نشست بودند و «مؤسسه البیان للتواصل و التاصیل»، «جامعة المصطفی (ص) العالمیة»، «دانشگاه ادیان و مذاهب»، «اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم»، «انجمن علمی ترجمه و زبان‌های خارجی حوزه علمیه»، «دانشکده الهیات دانشگاه تهران»، «مرکز ارتباطات و بین‌الملل حوزه‌های علمیه»، «مرکز بین المللی طلوع مهر»، «مؤسسه بین‌المللی الهدی» و «مؤسسه بین‌المللی المرتضی (ع)» از همکاران برگزاری آن بودند. در این نشست، حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان معاون علمی و فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (ع) در موضوع «بایسته‌های معرفی اسلام شیعه به غیر شیعیان»، پروفسور محمد لگن هاوزن چهره ماندگار فلسفه با موضوع «بررسی تطبیقی آثار معرفی اسلام و مسیحیت در غرب» و دکتر یوسف دانشور نیلو عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی امام خمینی (ره) در موضوع «اثر مطلوب معرفی اسلام شیعی با مقایسه آثار شیعه پژوهان غربی» به ایراد سخن پرداختند.
کتاب مطلوب «معرفی اسلام شیعی در غرب» چگونه باید باشد؟ / یوسف دانشور: امام موسی صدر نمونه بارز مبلّغ موفق بین المللی است.
پنل اول
در پنل اول این نشست، حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان معاون علمی و فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (ع) و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در موضوع «بایسته‌های معرفی اسلام شیعه به غیر شیعیان» و پروفسور محمد لگن هاوزن مترجم و چهره ماندگار فلسفه و عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) با موضوع «بررسی تطبیقی آثار معرفی اسلام و مسیحیت در غرب» به ارائه دیدگاه‌های خود پرداختند.
انتشار ۲۰۰۰ جلد کتاب به ۳۶ زبان توسط مجمع جهانی اهل بیت (ع)
معاون علمی_فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (ع) گفت که این مجمع در راستای معرفی اسلام شیعی به جهانیان، ۲۰۰۰ جلد کتاب به ۳۶ زبان منتشر کرده و در اختیار علاقمندان این حوزه قرار داده است.
کوچ کردن از ترجمه به تألیف
دکتر فرمانیان در خصوص موضوع «بایسته‌های معرفی اسلام شیعه به غیر شیعیان» ضمن تبریک ایام ولادت امام حسن عسکری (ع) بیان کرد: مجمع جهانی اهل بیت (ع) در راستای معرفی اسلام شیعی به جهانیان، 2000 جلد کتاب به 36 زبان منتشر کرده و در اختیار علاقمندان این حوزه قرار داده است.
وی درباره مشکلات انتشار مفاهیم اسلام شیعی در عرصه بین الملل گفت: معضل مهم این عرصه را می‌توان ترجمه بودن آثار دانست؛ چرا که مفاهیم به درستی منتقل نمی‌شوند و نارسایی الفاظ برای تفهیم معانی مشهود است.
فرمانیان در ادامه افزود: برای معرفی شیعه در دنیا نباید حتما به دنبال انتشار کتب مراجع عظام تقلید یا بزرگان بود؛ زیرا این آثار حاوی مطالب درون دینی یا ناظر به عقائد اهل سنت است و برای مخاطب جهانی مفید نمی‌باشد.
وی با اشاره به اینکه باید به اقتضاء شرایط و دغدغه‌های فکری هر منطقه توجه کرد؛ راهکارهایی را برای تغییر سیاست مراکز دینی در این زمینه برشمرد که به شرح زیر است:
- روش ارائه مطالب باید به شکل معرفی شیعه و برون دینی باشد تا استقبال مخاطب داخل و خارج را به ارمغان بیاورد؛ زیرا مباحث انتقادی یا درون دینی مورد استفاده عموم نمی‌باشد.
- باید از بیان مطالب اعتقادی صرف حذر کرد و گستره معرفی شیعه را در محورهای اخلاق، تاریخ و فقه هم امتداد داد و به تنوع مخاطبین ازجمله جوانان، نوجوانان، دانشمندان یا عموم مردم توجه ویژه داشت.
- آسان نویسی و روان نویسی از دیگر راهکارهای مهم برای ترویج معارف اهل بیت در دنیا است که نهادهای دینی در این امر ضعف دارند و عموم کتاب‌های این عرصه، تنها مناسب متخصصین علوم دینی می‌باشد نه مردم؛ در ویکی شیعه (سایت پاسخگویی به سؤالات دینی زیر نظر مجمع جهانی اهل بیت (ع)) تا حد امکان به این مسئله توجه ویژه شده است.
- انتشار مفاهیم با نیاز روز هر منطقه منطبق باشد؛ نیاز کشور پاکستان با انگلیس تفاوت دارد و اگر این مطلب به درستی رعایت نشود، شاهد بروز اختلافات و چالش‌های جدیدی در همان منطقه خواهیم بود.
معاون علمی_فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (ع) در پایان سخنان خود گفت: مراکز مذهبی در تولید کتب دین قوی ظاهر می‌شوند ولی در انتشار و پخش همان آثار ضعیف عمل می‌کنند که امیدوارم تشکیل یک کمیته هماهنگی بین مراکز دینی برای تولید و نظارت بر آثار اسلام شیعی در عرصه بین الملل، حاصل این سلسله نشست‌ها باشد.
گوش شنوا نداریم
پروفسور لگن هاوزن عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) که موضوع «بررسی تطبیقی آثار معرفی اسلام و مسیحیت در غرب» را برای سخنان خود انتخاب کرده بود، گفت: مسلمانان ادعای حقانیت دارند و مدام به دنبال کسانی هستند که به آنان گوش فرا دهند؛ در حالی که باید گوش شنوا باشیم برای حرف‌هایی که درباره ما بیان می‌شود تا در نهایت بتوانیم ذهنیت عرصه بین الملل پیرامون مسلمانان را درک کنیم و متناسب با آن پاسخگو باشیم.
وی در راستای ارتباط مؤثر نهادهای دینی داخلی و خارجی بیان کرد: برای مخاطب شناسی باید به سراغ مراکز اسلامی و نهادهای علمی در کشورهای مختلف برویم و از آنان برای انتشار مطالب متناسب با نیازهای مردم همان منطقه کمک بگیریم؛ به طور مثال سازمان اسماعیلیون لندن یا دانشگاه اسلامی انگلیس، جزو نهادهای فعال در کشور انگلیس هستند که در صورت ارتباط با آنان می‌توان روند انتشار مفاهیم شیعه را در انگستان سرعت بخشید.
دکتر لگن هاوزن بیان کرد: بسیاری از کتب تألیف شده در شیعه، تنها مناسب مسلمانان است و به بررسی شبهات پرداخته در حالی که جامعه غرب ابتدا باید توصیف درستی از اسلام را بشنود و با تاریخ، اخلاق و معنویت شیعه آشنا بشود تا گرایش به آن پیدا کند.
وی در راستای انتشار معارف شیعه در کشورهای خارجی، موضوع‌های مهمی را پیشنهاد داد که کمبود آثار در این زمینه‌ها به شدت حس می‌شود؛ موضوعات پیشنهادی به شرح زیر است:
- پرداختن به زبان عربی به عنوان سنّت ادبی اسلام یا بررسی فرقه‌های شیعه از حیث اشتراکات، افتراقات و تاریخ آنان که شرایط ذهنی مخاطب را برای شناخت اسلام مهیا می‌کند.
- پاسخگویی به شبهات و بیان مسائل کلامی و فلسفی برای مخاطب دانشگاهی، غیر دانشگاهی، غیر شیعه و یا حتی شیعیان ساکن خارج از کشور یا بررسی آیین‌ها و مناسک شیعه مانند: اربعین حسینی و توصیف فضای معنوی آن.
- بررسی تاریخ تشیع از زمان پیدایش تا جداشدن مسیر کلامی و فلسفی آنان از اهل سنت، پرداختن به اختلاف‌ها و چالش‌های شیعه در طول تاریخ و بررسی عوامل آن، معرفی تقویم تاریخی شیعه و ایام مهم شیعیان که بیانگر هویت تاریخی آنان می‌باشد.
- از موضوعات مهم در عرصه بین الملل، هنر می‌باشد که جهان اسلام از آن برخوردار است؛ اشعار شاعران یا معماری مکان‌های مهم از این دسته می‌باشد.
- معرفی علوم اسلامی شیعه (عقلی و نقلی) و مراکز مهم دینی مثل حوزه علمیه یا سیری در زندگی اهل بیت (ع) و بزرگان شیعه که بنیان‌های مهم میراث علمی شیعه هستند.
- بررسی ساختار اجتماعی شیعیان و جامعه شناسی آنان به خصوص در ایامی که بخاطر یک واقعه مهم در کنار هم جمع می‌شوند یا معرفی مکان‌های مقدس شیعیان مانند: حرم اهل بیت (ع) یا امامزاده‌ها که نکات حائز اهمیتی از جامعه شیعی را در بر دارد.
وی در پایان سخنان خود گفت: جوامع غربی به دنبال توصیف کامل و صحیح از باورها و تاریخ اسلام هستند نه شنیدن ادله اثبات آن که در این زمینه درک درستی از فضای ذهنی آنان وجود ندارد.
پنل دوم
در پنل دوم این نشست که دبیری علمی آن بعهده دکتر عبدی پور معاون بین الملل موسسه البیان بود، ایشان با سوالات جدی فضای پنل دوم را چالشی و مساله محور کردند و ابراز داشتند چرا دیسیپلین مباحث شیعه پژوهی و شیعه شناسی در آغار از سوی موسسات غربی و مستشرقان مطرح شده و ما در این زمینه دچار عقب ماندگی هستیم و اینکه چرا ما خط تولید بین الملل در مراکز حوزوی نداریم، چرا آثار ما متناسب با نیاز جامعه معاصر نیست و نتوانستیم نیازها و مساله‌ها و مباحث جامعه اجتماعی شیعیان را رصد و تحلیل نماییم، چرا با وجود تولیدات بسیار زیاد از سوی مراکز حوزه نتوانستیم مکتب اهل بیت را در مراکز آکادمیک تبیین نماییم. آسیب شناسی عملکرد مراکز شیعه در چهل سال گذشته می‌توانند ما را در گام دوم انقلاب که همانا استفاده از ظرفیت گفتمان انقلاب اسلامی برای معرفی مکتب اهل بیت است را یاری دهد.
ایشان تشکیل ستاد هماهنگی و ساماندهی مراکز شیعه پژوه و تشکیل کارگروه‌های تخصصی را ضروری دانستند و خواهان حمایت سازمان‌های بین المللی از موسسات مردم نهاد شدند.
درادامه نیز آقای یوسف دانشور نیلو دارای دکترای فلسفه دین از دانشگاه تورنتو و عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) با موضوع «اثر مطلوب معرفی اسلام شیعی با مقایسه آثار شیعه پژوهان غربی» به ایراد سخن پرداخت.
کتاب مطلوب معرفی اسلام شیعی با مقایسه آثار شیعه پژوهان غربی
دکتر یوسف دانشور نیلو که موضوع «اثر مطلوب معرفی اسلام شیعی با مقایسه آثار شیعه پژوهان غربی» را برای سخنان خود انتخاب کرده بود، با ذکر اینکه «ما تا به حال در فضای علمی بین المللی حضور نداشته یا راه آن را بلد نبوده‌ایم» گفت: ما نباید منتظر دعوت از مراکز علمی باشیم بلکه باید به دنبال بهانه برای حضور در همایش‌ها یا گفتگوهای جهانی باشیم.
این عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) ادامه داد: امام موسی صدر نمونه بارز مبلّغ موفق بین المللی است که در فضای لبنان به این امر مهم پرداخت و از قول ایشان گفت: امام موسی صدر می‌فرماید بخشی از خمس را باید به طلاب اختصاص داد تا بتوانند دنیا را ببینند و فضای بین المللی را درک کنند.
دانشور گفت: باید مجموعه‌ای از کتاب‌های مورد نیاز جهان نوشت نه صرفا یک کتاب؛ اما مهم‌تر از انتشار کتاب، حضور فعال میدانی در بین مردم یا جلسات گفتگو است که هر زمان هم در این جلسات حاضر بودیم، توانستیم اثر مثبت داشته باشیم.
وی با اشاره به درهم تنیده بودن متن و محتوی بیان کرد: روش ما باید مانند الهی دانان غرب از قرن 18 به بعد انجام شود، روش آنان به شکل اثبات کارکردها و حل چالش‌های مشکلات انسان در عصر حاضر بود نه صرفا بحث از اصول اعتقادی و کلامی مسیحیت که از آن به دفاعیه نگاری یا دفاعیه محوری یاد می‌شود.
دکتر دانشور افزود: شیعه باید به این جهان معرفی شود به طوری که مخاطب متوجه کارکردها و اصول باورهای او شود؛ طبق تجربه شخصی من، گاهی حتی خواندن یک سوره حمد و توضیح آن در یک کلیسا، چهارچوب ذهن‌ها را تغییر می‌دهد.
وی با اشاره به مشکلات شیعان در بیان باورهای دین گفت: نگاه به شدت عقلی شیعیان موجب عدم درک مخاطب شده و یا حتی در نظر او چنین برداشت می‌شود که مباحث صرفا عقلی هستند نه دینی؛ چرا که فضای ذهنی آنان از مباحث دینی تفاوت دارد (همچنان که الهی دانان مسیحی به خوبی این موضوع را فهمیدند و متناسب با آن عمل کردند).
دانشور با اشاره به معنویت جذاب در بین شیعیان که مثلا در ایام اربعین نیز قابل مشاهده است، بیان کرد: باید چهارچوب‌های جامع الهی مشخص کنیم و تمام مخاطبین را در نظر بگیریم؛ بیان روان در کنار محتوی قوی باید از ویژگی‌های مهم این آثار باشد.
وی درباره حضور مؤثر در عرصه بین المللی افزود: نویسنده کتاب باید در فضای بین المللی باشد و با شناخت زبان و فرهنگ جامعه مخاطب، بتواند مفاهیم را در قالب الفاظ صحیح منتقل کند؛ به طور مثال لفظ ایدئولوژی در غرب به عنوان لفظ با بار منفی تلقی می‌شود که در صورت عدم التفات به این مسئله و استفاده از آن کلمه، موجب عدم اثر گذاری مطالب می‌شود.
دکتر دانشور در انتهای سخنان خود به یکسری موضوعات مهم که باید به آنان پرداخت، اشاره کرد: یک سری شبهات در عرصه بین الملل بر علیه شیعیان مطرح است مانند اینکه آنان یک انشعاب سیاسی از اسلام هستند یا اینکه شیعیان دارای نظام فکری نیستند، غیر منطقی و افراطی می‌باشند، جنگ طلب هستند و الهیات باور پذیر ندارند که با فعالیت درست و منطقی در عرصه بین الملل می‌توان به تمام این مسائل به بهترین شکل پاسخ داد.
ثبت دیدگاه شما