موسوعه معارف شیعه «سنت و حدیث»
موسوعه معارف شیعه «سنت و حدیث» منتشر شد
کتاب سنت و حدیث
تألیف: سید محمدکاظم طباطبایی
کتاب «سنت و حدیث» اثر سید محمدکاظم طباطبایی، یک پژوهش بنیادی در زمینهی مبانی معرفتی و روششناختی حدیث در مکتب شیعه است. این مجلد تخصصی، که ذیل موسوعه سیگانه معارف شیعه و با کوششهای علمی مؤسسه البیان للتألیف و التأصیل تدوین شده، با هدف تبیین جایگاه حیاتی سنت و دانش حدیث در فرآیند استنباط و شناخت دینی، یک مدل هفتفصلی جامع را برای پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی فراهم میآورد.
اثر با تأکید بر ضرورت نظاممندسازی فهم حدیث، به صورت تحلیلی به موضوعاتی نظیر تعاریف، مراحل فهم (سیزدهگانه)، و مبانی اعتبارسنجی متون روایی میپردازد و سهم علوم حدیث شیعه در غنیسازی شناخت دینی را آشکار میسازد.
۱. زیرساختهای معرفتی و نسبت با وحی (مقدمه و فصل اول)
ساختار کتاب با تبیین زیرساختهای نظری آغاز میشود. نویسنده در مقدمه، هدف خود را آشنا کردن مخاطب با نسبت میان قرآن و سنت، جایگاه سنت اهل بیت و تبیین جایگاه ارزشهای حدیثی میداند.
فصل اول با عنوان «شناخت حدیث»، به تفصیل در پی ایجاد یک مبنای مفهومی دقیق است:
تعریف سنت و حدیث: بررسی معانی لغوی و اصطلاحی سنت، خبر، اثر، و حدیث.
وظیفه تبیین: تأکید بر نقش اسوه بودن پیامبر (ص) و وظیفه ایشان در تبیین و تفصیل احکام الهی، که ضرورت رجوع به سنت را برای دستیابی به معرفت کامل شرعی تثبیت میکند.
۲. نظام هنجاری و روششناسی (سیر تاریخی و جوامع روایی)
بخش میانی کتاب به فرآیند انتقال، نگارش و نظاممندی حدیث در طول تاریخ تشیع میپردازد. این بخش شامل تحلیل:
سیر نگارشی حدیث: بررسی مراحل نگارش و تدوین روایات.
نقش فقه الحدیث: تبیین اهمیت این دانش در استنباط صحیح از متون.
معرفی جوامع حدیثی: آشنایی با مهمترین منابع روایی شیعه (مانند کتب اربعه: کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، الاستبصار) و جوامع متأخر و معاصر (مانند وسائل الشیعه، بحار الأنوار، جامع أحادیث الشیعه) و تفکیک گونههای حدیث (توحیدی، اخلاقی، حکومتی).
۳. قلمروهای تخصصی: اعتبارسنجی و فهم نوین (فصل ششم و هفتم)
تخصص و نوآوری کتاب در فصول پایانی آن متجلی میشود که به فرآیندهای حیاتی اعتبارسنجی و فهم دقیق حدیث اختصاص دارد.
فصل ششم: فهم حدیث
این فصل به صورت تفصیلی، سیزده مرحله فهم حدیث را شرح میدهد که یک متدولوژی کاربردی برای محقق ایجاد میکند تا از هرگونه تفسیر شخصی و شاذّ در امان بماند.
فصل اعتبارسنجی (مبحث کلیدی):
نویسنده شاخصهای دقیقی را برای اعتبارسنجی متون منتخب شیعه ارائه میدهد که زیرساختهایی قوی برای نقد سندی و محتوایی (متنی) فراهم میآورد. این شاخصها شامل:
کم بودن متون شاذّ و مستبعد: تأکید بر پرهیز از روایات منفردی که با اصول مسلم دینی در تعارض است.
همخوانی با ضروریات مذهبی: تطابق محتوای حدیث با بدنه اصلی معارف مذهبی و عقلی.
بررسی وضعیت راوی: نبودن راوی کذّاب و وضّاع در سلسله سند.
روشهای تصحیح و عرضه حدیث: تکنیکهای کاربردی برای مقابله با تحریف و نقص در متون، شامل عرضه حدیث بر منابع معتبر (قرآن و سنت قطعی).
کتاب «سنت و حدیث» نوشته سید محمدکاظم طباطبایی، یک راهنمای علمی و روششناختی برای پژوهشگران علوم اسلامی است که میخواهند فراتر از حفظ متون، به فهم تحلیلی و معتبر از سنت و حدیث دست یابند. این اثر با ساختار هفتفصلی خود، گامی مؤثر در جهت نظاممندسازی دانش حدیث و اثبات توانمندی مکتب شیعه در مدیریت منابع معرفتی دینی محسوب میشود و جایگاه موسوعه معارف شیعه را در تدوین مبانی علوم اسلامی تقویت مینماید.
ثبت دیدگاه شما