مستشرقان در مباحث شیعه‌شناسی کمتر رویکرد استعمارگرانه را دنبال می‌کنند
استاد موسسه الحکمه گفت: انگیزه عمده مستشرقان در مباحث شیعه شناسی در دوره استعماری، تبلیغ تبشیری و جمع آوری اطلاعات برای استعمارگران بوده ولی الان کمتر رویکرد استعمارگرانه دارند.
حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی مداحی در دومین نشست مستشرقان و حدیث شیعه گفت: در آلمان، اسلام شناسی عمدتا براساس منابع مکتوب و مطالعه منابع قرون اولیه اسلام است بر خلاف آمریکای شمالی که اسلام سیاسی و معاصر را بررسی می کردند البته به تدریج اسلام شناسان آلمانی هم به این سمت (بررسی اسلام سیاسی) رفتند.
او افزود: نسل اول اسلام شناسان دانشگاه‌های اسرائیل تحت تعلیم مستشرقانی بودند که از آلمان دعوت شده بودند البته دانشجویان به اروپا نیز اعزام می شدند؛ این دعوت و اعزام بعد از ۵۰ سال دانشگاه‌های این کشور را تبدیل به یکی از قطب‌های شیعه‌شناسی در جهان کرد.
مداحی با اشاره به فعالیت جوزف الیاش به عنوان یکی از مستشرقان اظهار کرد: این شخص بعد از ماجرای گروگانگیری در ایران مورد توجه رسانه ها قرار گرفت زیرا وی به لحاظ فقهی و حدیثی با استناد به منابع شیعه این کار را زیر سؤال برده است؛ وی مقاله ای نوشته و نظریه گلدزیهر را که معتقد است که قرآن شیعه با بقیه مسلمین متفاوت است رد کرده است.
استاد موسسه الحکمه با بیان اینکه وی در این مقاله آورده که شیعیان به همان قرآن عموم مسلمین معتقد هستند؛ وی با صراحت برخی سوره های ساختگی مانند سوره ولایت را که گلدزیهر به آن اشاره کرده رد می کند.
مداحی با اشاره به شیعه شناسی رونالد بالکی بیان کرد: وی مقالاتی چون امام صادق به عنوان منبع حدیث شیعه، نخستین غلات شیعه و … را نوشته است؛ همچنین ماریا مسی دقاق از دیگر شیعه شناسانی است که مقالاتی با عناوین؛ منع تدوین حدیث، درجات شناخت در شرح ملاصدرا بر اصول کافی و حدیث غدیر خم را نوشته است.
او افزود: روی ویلُزنی از دیگر کسانی است که مقالاتی نوشته و عمدتا هم آثار وی در مورد کتاب محاسن برقی است؛ وی شاگرد اتان گلبرک است و مقاله چرخه حیات بر اساس احادیث محاسن برقی، تاریخ حدیث قبل از آل بویه، آنچه دین را کامل می کند اکمال الدین صدوق را بررسی کرده است.
مداحی با اشاره به مئیر ام بار اشر تصریح کرد: قرآن منتسب به امام عسکری از جمله مقالات وی است؛ وی در دائره المعارف ایرانیکا هم چندین مدخل را بحث کرده است.
او افزود: پژوهشگر دیگر مستشرق در زمینه حدیث شیعه، اندرو نیومن آمریکایی است که قبل از انقلاب هم چندین سال در ایران بوده است و هم اکنون ساکن انگلیس است؛ وی مقالاتی در مورد صفویان و اخباریون نوشته و مهمترین اثر وی در مورد حدیث، دوره شکل گیری تشیع ۱۲ امامی؛ گفت و گوی حدیثی میان قم و بغداد است. وی کلینی و سفر وی به بغداد را توضیح و توصیفی از کافی کلینی ارائه کرده و معتقد است که کلینی با مکتب عقل گرای بغداد موافق نبوده و بر خلاف علمای بغداد، هیچ اشاره ای به نواب اربعه ندارد.
استاد موسسه الکحمه با بیان اینکه نقش سادات در ایران صفوی، گفتمان شیعی و حجیت در دوره آل بویه از دیگر آثار این مستشرق است تصریح کرد: محمدعلی امیرمعزی که کرسی شیعه شناسی در سوربون دارد از مشهورترین مستشرقان محسوب می شود؛وی آثار زیادی به زبان های فارسی، انگلیسی و فرانسوی دارد؛ امامت در سپیده دمان شیعه اثنی عشری، معنویت اسلام شیعی، قرآن صامت و قرآن ناطق، دیدن به نور دل و همکاری با کلبرگ در تحقیق و چاپ کتاب القرائات و التنزیل از جمله آثا وی است؛ وی معتقد است که تشیع با مکتب عقل گرای بغداد مخصوصا شیخ مفید و شاگردانش به سمت سنی گرایی حرکت کرده در حالی که اصالت تشیع، باطن گراست و گرایش به سر و عرفان و باطن دارد.
مداحی افزود: محمداسماعیل مارسین کاوسکی از دیگر محققان در حدیث شیعه است؛ او اصالتا آلمانی است و هویت های تشیع، دین و سیاست در عراق، کلینی و الکافی؛ نخستین گزیده های حدیث شیعه ۱۲ امامی و نگاهی به زندگی شیخ صدوق از جمله آثار این فرد است.
او رابرت گلیو را از جمله شیعه شناسان مهم برشمرد و اظهار کرد: اسلام و نص گرایی، معنای لفظی و تفسیر، هرمنوتیک در دوره های اولیه شیعه، نماز و سجده از جمله آثار ایشان است گرچه عمده تمرکز مطالعاتی وی در مورد فقه شیعه است.
مداحی افزود: کالین ترنر از دیگر شیعه شناسانی است که یک دوره ۴ جلدی در مورد شیعه در انتشارات راتلج به او سپرده شده و منتشر شده است؛ کتاب اسلام بدون خدا وی به علامه مجلسی و بحارالانوار پرداخته و مدعی شد که مجلسی شیعه را از خداگرایی به امام گرایی تغییر داده است چون احادیث ضعیف را پذیرفته و درجه علم را پایین آورده است و در مورد ائمه شیعه، مبالغه کرده است.
او با بیان اینکه بعید است عمده مستشرقان حدیثی دو دوره قرون سوم و چهارم و دوره اخباریان را بررسی کرده اند افزود: تاد لاوسن از دیگر مستشرقان در دانشگاه مک گیل است؛ وی در مورد بهائی ها و انحرافات در شیعه تحقیق کرده و منجی گرایی و اسلام، درباره محمدعلی شیرازی، رویکرد اخباریون شیعه به تفسیر از جمله مقالات این فرد است.
وی با اشاره به مطالعات دیوین جی استوارت گفت: وی مقالات پاسخ شیعیان به نظام فقهی اهل سنت، خلق و خوی عالمان؛ زندگینامه نعمت الله جزائری را نوشته است همچنین خالد سینداوی از دیگر محققان مستشرق است و کتاب مهم او ازدواج موقت در شیعه و اهل سنت است؛ مقاله در مورد مستبصران نوشته همچنین مقالاتی در مورد شیر در کرامات امامان شییعه و الاغ پیامبر در احادیث شیعه دارد. او همچنین مقاله در مورد نقش حوزه های علمیه در ساختار هویت دینی شیعیان و مصحف فاطمه دارد.
مداحی با بیان اینکه برخی آثار مستشرقان مفید برای محققان است از جمله بهترین توصیف را نیومن در مورد کافی بیان کرده، اظهار کرد: انگیزه عمده مستشرقان در مباحث شیعه شناسی در دوره استعماری، تبلیغ تبشیری و جمع آوری اطلاعات برای استعمارگران بوده ولی الان کمتر رویکرد استعماری دارند بلکه دیدگاه منصفانه تری یافته و انگیزه مادی هم مضاعف بر آن شده است گرچه رویکرد توصیفی و نه تبلیغی و متکلمانه دارند.
مداحی با اشاره به مطالعات راینر برونر تصریح کرد: وی مقالاتی در مورد نقش حدیث به عنوان ذهنیت فرهنگی در تاریخ شیعه، نزاع در تحریف قرآن بین شیعه و اهل سنت در قرن بیستم را نوشته است.
او افزود: ویلیام چیتیک از شاگردان سیدحسین نصر از دیگر مستشرقانی است که شرح حدیثی از صدرالدین قونوی را ترجمه کرده و اثر مهم وی، ترجمه صحیفه سجادیه به همراه مقدمه خوبی است که بر آن نوشته است؛ دیدگاه رومی درباره امام حسین هم از دیگر آثار این محقق مستشرق است.
استاد موسسه حکمت همچنین با اشاره به آثار گردآفرید مسکین زدا افزود: مهمترین اثر وی جمع آوری مهمترین مقالات شیعه شناسی در دنیا در قالب یک کتاب به انگلیسی است؛ وی همچنین به اهمیت جایگاه حدیث منزلت هارون در شکل گیری دکترین حاکمیت شیعه در مقاله ای پرداخته است؛ حدیث دوات و قلم را هم مورد بحث و بررسی قرار داده است. همچنین خانم نزمینا ویرجی، ساکن لندن و محصل جامعه الزهراء کتاب الحقائق فی المکارم را ترجمه کرده است.
او افزود: دوری روبین یهودی از دیگر مستشرقانی است که میمون ها، خوک ها و هویت اسلامی، الولد للفراش، تفسیر حدیث بررسی سبع مثانی و نور قبل از وجود ابعاد مفهوم نور محمد از جمله آثار وی است.
مداحی با اشاره به کارهای جاناتان براون اظهار کرد: وی عمدتا درباره حدیث اهل سنت مطالعه داشته است و در ابتدای دروسش مانند علمای مسلمین، خطبه می خواند؛ حدیث، میراث محمد در سده های میانه و عصر جدید، سختگیری نقادانه در برابر عمل گرایی فقهی از جمله آثار ایشان است.
ثبت دیدگاه شما