معرفی مقاله پژوهشی
مقاله سنت «چراغ روشن کنی» اسماعیلیان آسیای میانه
مقاله سنت «چراغ روشن کنی» اسماعیلیان آسیای میانه اثر آقایان «امید شاهزاده محمد» و «استادیار» یکی از مقالات پژوهشی است که در راستای معرفی رسوم و باورهای اسماعیلیه نوشته شده و در مجله رودکی دوره 7، شماره 10 فروردین 1385 طی صفحات 43 تا 52 این شماره به نشر در آمده است.
در چکیده این مقاله چنین می‌خوانیم:
سنت «چراغ روشن کنی» یکی از باشکوه ترین آیین‌های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام‌های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ روشن کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ روشن کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسماعیلیان به میراث مانده است. محقق پاکستانی، عزیزالله نجیب، برعکس مدعی است که این سنت با دین زردشتی ارتباطی ندارد و برخاسته از تشیع اسلامی است. نتایج این مقاله درخصوص این موضوع حاکی از آن است که اولاً سنت «چراغ روشن کنی» به آیین مهرپرستی و زردشتی هیچ ارتباطی ندارد؛ زیرا در اوستا هیچ اشاره‌ای به این موضوع نشده است؛ همچنین با توجه به ممنوعیت آیین‌های ادیان پیش از اسلام در قرآن مجید و احادیث و سخن امامان، به جا آوردن این سنت‌ها از سوی پیروانشان غیرممکن است. نکتۀ دیگر اینکه متن کنونی «چراغ نامه» به زبان فارسی و در دورۀ صفویان مرتب شده و مناجات در وصف ناصرخسرو در قرن‌های اخیر بدان اضافه شده است. نکتۀ آخر این است که «چراغ نامه» به قلم ناصرخسرو تعلق ندارد؛ زیرا در دیوان اشعار او این مناجات وجود ندارد.
ثبت دیدگاه شما