رویارویی تاریخی شیعه اثنی عشری با اسماعیلیه در قاب نقاشی
بعد از فراز و فرود های تاریخی اسماعیلیه در بستر تاریخ و فروکش کردن نزاع های علمی و پس از خروج اسماعیلیه از دوران ستر، در دوران صفویه و قاجار گام مهم هنرمندان دو فرقه، به تصویر کشیدن این تقابل در قاب نقاشی و تصویرنگاری بود.
تقابل های تاریخی اسماعیلیه با شیعه از پژوهش های مهم و البته مغفول است.
بعد از فراز و فرود های تاریخی اسماعیلیه در بستر تاریخ و فروکش کردن نزاع های علمی و پس از خروج اسماعیلیه از دوران ستر، در دوران صفویه و قاجار گام مهم هنرمندان دو فرقه، به تصویر کشیدن این تقابل در قاب نقاشی و تصویرنگاری بود.
هنرمندان اسماعیلیه بویژه نزاریه و خوجه های اسماعیلی، با تصویرنگاری تاریخی از میراث خود سعی در نشان دادن مناسبات ویژه اسماعیل به عنوان جانشین امام صادق (ع) و مباحث کلامی پیرامون آن داشتند.
بنا به عقاید شیعه، اسماعیل فرزند ارشد امام صادق (ع) حدودا یک سال قبل از شهادت حضرت فوت و عبارت «اسماعیل یشهد ان لااله الا الله» در روز دفن او توسط حضرت، برای تنزیه اسماعیل از افراط های غالیانی مثل بیان بن سمعان، محمد بن ابی زینب مقلاص (ابوالخطاب) و … بود. این چهره ها سعی داشتند از جایگاه والای اسماعیل نزد امام صادق (ع) در راستای منافع خود در قالب فرقه اسماعیلیه استفاده کنند.
تفکیک اسماعیل از اسماعیلیه و کمرنگ بودن نقش او در پیدایش اسماعیلیه و توجه به نقش آفرینی محمد بن اسماعیل و مبارک غلام اسماعیل از حلقه های مفقوده رمزگشایی در فرقه نگاری نخستین است که باید در فرقه پژوهی نگاه مجدد بدان داشت. ضمن التزام به اینکه شیعه و اسماعیلیه شاخه های یک درخت هستند، توجه به چنین پژوهشهایی را مورد تأکید قرار می دهیم.
متأسفانه بسیاری از این تصاویر و آثار هنری در موزه های خارج از ایران نگهداری و بنیاد آقاخان در چند سال اخیر سعی در گردآوری آنها در موزه آقاخان در تورنتو نموده است.
ثبت دیدگاه شما