متكلمان اسلامي و بايستگي ‏هاي امامت

بحث بایسته های امامت در كتابهاي كلامي، تحت عناويني چون: صفات امام يا شرايط امامت مطرح شده است. متكلم هاي اسلامي فهرست هاي مختلفي از صفات و ويژگيهاي امام را ارائه كرده اند.

چکیده:
موضوع بايستگي‏ هاي امامت را مي‏توان يكي از مهم‏ترين بحث‏هاي امامت دانست؛ كه پيوسته توجه متكلم هاي اسلامي را به خود جلب كرده است و به پژوهش درباره ‏آن پرداخته‏ اند. اين بحث در كتاب‏هاي كلامي، تحت عناويني چون: صفات امام يا شرايط امامت مطرح شده است. آنان فهرست هاي مختلفي از صفات و ويژگي‏هاي امام را ارائه كرده‏ اند.
در برخي از اين فهرست ‏ها، صفات ده‏گانه يا بيشتر براي امام شمارش شده است. يكي از فهرست‏ هاي نسبتا جامع در اين باره، كه متكلمان اهل سنت ارائه كرده ‏اند، توسط سعدالدين تفتازاني تنظيم شده است. وي از مكلّف بودن (بلوغ)، عدالت، حريت، مرد بودن، اجتهاد، شجاعت، صاحب رأي و كفايت بودن و قريشي بودن به عنوان صفات امام و بايستگي‏ هاي امامت ياد كرده است. وي، سپس افزوده است: «چهار شرط نخست، مورد اتفاق است؛ ولي صفات: اجتهاد، شجاعت و باكفايت بودن را اكثر متكلمان لازم دانسته ‏اند؛ اما برخي آنها لازم ندانسته و گفته‏ اند: چون اين صفات كم‏ياب است، شرط كردن آنها موجب تكليف ما لايطاق يا لغو خواهد بود. وصف قريشي بودن نيز مورد قبول اكثريت مذاهب اسلامي است. فقط خوارج و گروهي از معتزله با آن مخالفت كرده‏اند.