حوزه علمیه بغداد در قرن چهارم از جهان تشیع صیانت کرد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با بیان اینکه حوزه علمیه بغداد در قرن چهارم از جهان تشیع صیانت کرد، گفت: فقه شیعه در دوره مکتب بغداد تحول جهش گونه‌ قابل ‌توجهی را پیدا می‌کند، به طوری که در ادبیات، تاریخ و… نیز این تحولات قابل ‌مشاهده است.

---

سید عباس صالحی در آیین رونمایی از آثار کنگره بین‌المللی سید مرتضی علم‌الهدی در سالن علامه حلی موسسه دارالحدیث قم، با تبریک سالروز ولادت امام علی(ع) اظهار داشت: چنانچه یک سیر و نگاهی به تاریخ داشته باشیم در دوره‌های مختلف حوزه‌های علمیه اقدامات کرده‌اند که ما امروز مدیون آن‌ها هستیم که در این میان می‌توان از دوره نجف نام برد.

وی ادامه داد: به نظر می‌آید یکی از دوره‌های بسیار تابناک در حوزه‌های علمیه جهان تشیع، اقدامات و کارکردهای حوزه علمیه بغداد در قرن ۴ و ۵ هجری است به‌طوری‌که این ۲ قرن تاثیر فراوانی بر هویت شیعه داشته و دارد.

صالحی با بیان اینکه صیانت از جامعه تشیع یکی از وظایف حوزه‌های علمیه است، تصریح کرد: در این زمینه انصافا و بدون هیچ تردیدی حوزه بغداد در قرن ۴ و ۵ به‌خوبی وارد شد و اجازه نداد تحریف و انحرافی صورت بگیرد.

وی تاریخ جهان اسلام و شیعه را موردتوجه قرارداد و گفت: باید به این مهم اشاره کنم که غیبت ولی‌عصر مخصوصا غیبت کبری یک شوک روانی و روحی بر جامعه تشییع بود و این بار سنگین می‌توانست ستون جامعه تشیع را بشکند در این بخش علمای حوزه بغداد کاری کردند کارستان و اگر آن‌ها نبودند معلوم نبود چه اتفاقاتی رخ می‌داد.

وی افزود: حوزه بغداد در این زمینه به‌خوبی عملکرد و جامعه تشیع را به لحاظ روحی بازسازی کرد و علاوه بر این در صیانت از جامعه شیعه و پاسخ به سوالات و شبهات نیز نقش چشمگیری داشت.

وی گفت: در آن زمان بغداد کانون قدرت، دانش و تنوع سلایق و دیدگاه‌ها بود و حوزه بغداد در چنین آوردگاهی خوش درخشید و علما و بزرگانی همچون شیخ طوسی‌ها، مفیدها و سید مرتضی‌ها پرچم شیعه را بالا نگه داشتند و به معنای واقعی کلمه در چنین میدانی بودند و اقلیت‌ها، اکثریت را به‌زانو درمی‌آوردند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: سید مرتضی ۳۰ اثر دارد که پاسخ به سئوالات می‌دهد و در کل مکتب بغداد در قرن ۴ و ۵ تشیع را صیانت کرده و پیش بردند.

وی ادامه داد: امثال شیخ مفید سید مرتضی در آن دوره این صیانت را کردند و به وظیفه‌ای خودشان عملکردند و علاوه بر این توسعه مرزهای دانش اقدام دیگری بود که حوزه بغداد و عالمان آن دوره انجام دادند.

وی گفت: در فضای حوزه علمیه بغداد تفسیر اجتهادی شکل می‌گیرد و قدرت می‌گیرد و چهره‌ای تازه‌ای به تفسیر می‌دهد و علاوه‌برآن به فقه مقارن نیز توجه می‌شود.

۶۱ جلد با محتوای آثار، اندیشه و شخصیت سید مرتضی علم الهدی توسط فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی تدوین شده که از این تعداد، ۴۱ جلد مربوط به آثار علمی سید و ۲۰ جلد نیز شامل مقاله‌های فارسی و عربی در مورد شخصیت سید، تفسیرهای سید، شناختنامه سید مرتضی به زبان فارسی و عربی و همچنین ۱۷۰ پایان‌نامه دانشگاهی و رساله‌های علمی حوزوی در مورد سید مرتضی است.

۶ جلد از مجموعه مقالات سید به زبان فارسی و چهار جلد به زبان عربی است.

سید مرتضی علم الهدی در ماه رجب سال ۳۵۵ هجری قمری در بغداد (عراق) دیده به جهان گشود؛ نامش علی فرزند «ابو احمد حسین» فرزند موسی ابن محمد ابن موسی ابن ابراهیم فرزند امام موسی ابن جعفر(علیه السلام) است که نسب او با پنج واسطه به امام هفتم(علیه السلام) می‌رسد.

وی از شخصیت‌های پرنفوذ اجتماعی شیعه در دوره آل‌بویه بود؛ سید مرتضی مانند پدر و برادرش سیدرضی، مدتی نقیب طالبیان بود و در بغداد زندگی می‌کرد و نزد خلفای عباسی و حاکمان آل‌بویه از احترام خاصی برخوردار بود؛ وی همچنین مدتی امیرالحاج و نیز عهده‌دار دیوان مظالم بود.

این عالم فرزانه، سرانجام پس از عمری پربار و انجام کارهایی بزرگ و ارزنده، در سن ۸۰ سالگی در ۲۵ ربیع‌الاول سال ۴۳۶ هجری قمری در شهر بغداد به جوار حق شتافت.